Słowa kluczowe
dwujęzyczność w edukacji uczniów g/Głuchych
kompetencja różnojęzyczna
modele edukacji specjalnej
Jak cytować
Abstrakt
Deaf learners are a very heterogeneous group of language users. In many cases, they are plurilinguals with experiences related to the use of sign language, to hearing and speech rehabilitation, as well as verbal and sign communication in the immediate environment and at school. The model of language education applied in special institutions also has a significant impact on the cognitive development and communicative abilities of d/Deaf children. In this article, based on the results of a pilot study conducted among teachers of English as a foreign language, we analyse the impact of foreign language learning on the cognitive development and plurilingual competence of pupils in three special schools in France and Poland, representing different models of language instruction (including systemic bilingual education). In the analysed cases, learning a foreign language contributes to the development of pupils’ plurilingual competences, although this happens in different ways and to different extents.
Bibliografia
Béguin Ch. (2008), Les stratégies d’apprentissage: un cadre de référence simplifié. „Revue des sciences de l’éducation”, nr 34/1, s. 47–67. DOI: https://doi.org/10.7202/018989ar
Cadre européen commun de référence pour les langues: apprendre, enseigner, évaluer – Volume complémentaire (2021). Strasbourg: Éditions du Conseil de l’Europe.
Czajkowska-Kisil M. (2006), Dwujęzyczne nauczanie głuchych w Polsce. „Szkoła Specjalna”, nr 4, s. 265−275.
Domagała-Zyśk E., Moritz N., Podlewska A. (red.) (2021). English as a foreign language for deaf and hard-of-hearing learners. Teaching strategies and interventions. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003162179
Domagała-Zyśk E., Kontra H. (red.), (2016), English as a foreign language for deaf and hard-of-hearing persons – challenges and strategies. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
Domagała-Zyśk E. (2013), Wielojęzyczni. Studenci niesłyszący i słabosłyszący w procesie uczenia się i nauczania języków obcych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Dunaj M. (2016), W stronę edukacji dwujęzycznej głuchych w Polsce. Co wiemy? Czego nie wiemy? Co należy zrobić? Łódź: PZG.
Europejski system opisu kształcenia językowego (2003). Warszawa: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
Gobet S. (2023), Comment les parents perçoivent la langue des signes?, (w:) Gobet S., Gaucher Ch. (red.), Reconnaitre la surdité au sein de la famille : l’engagement parental. Education et société inclusive, nr 96, s. 135−150. DOI: https://doi.org/10.3917/nresi.096.0135
Goc A. (2022), Głusza. Warszawa: Wydawnictwo Dowody na Istnienie.
Grosjean F. (2001), The Right of the Deaf Child to Grow Up Bilingual. „Sign Language Studies”, nr 1(2), s. 110–114. DOI: https://doi.org/10.1353/sls.2001.0003
Grosjean F. (2022), The Mysteries of Bilingualism: Unresolved Issues. Wiley-Blackwell. DOI: https://doi.org/10.1002/9781394260386
Januszewicz M., Jura M., Kowal J. (2014), Każdy ma prawo do nauki. Prawo głuchych do dostępu do języka i edukacji, (w:) Sak M. (red.), Edukacja głuchych, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, s. 8−16.
Karpińska-Szaj K. (2024), Różnojęzyczność osób z uszkodzeniami słuchu w nauczaniu/uczeniu się języków obcych. „Języki Obce w Szkole”, nr 3, s. 123–128. DOI: https://doi.org/10.47050/jows.2024.3.123-128
Karpińska-Szaj K. (2022), Niezwykłe dzieci, nieobce języki. O indywidualizacji w kształceniu językowym. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Karpińska-Szaj K., Lewandowska A. (2021), Przyswajanie złożoności językowej przez uczniów z deficytami języka i mowy w nauczaniu włączającym. „Neofilolog”, nr 56/2, s. 259−281. DOI: https://doi.org/10.14746/n.2021.56.2.7
Kotowicz J., Wodniecka Z., Tondos K. (2022), Dwujęzyczność migowo-mówiona słyszących osób mających G/głuchych rodziców (badania ankietowe dotyczące kontaktu polskiego języka migowego i fonicznej polszczyzny). „Logopedia”, nr 51(1), s. 101−118. Online: https://logopedia-ptl.pl/index.php/logopedia/article/view/184 [DW 07.12.2024].
Kotowicz J. (2018), Dwujęzyczność migowo-pisana dzieci głuchych. Komunikacja i procesy poznawcze. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Krakowiak K. (2012), Dar języka. Podręcznik metodyki wychowania językowego dzieci i młodzieży z uszkodzeniami narządu słuchu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Krakowiak, K. (2011), Głuchoniemi czy wielojęzyczni? Problemy osób z uszkodzonym słuchem w przyswajaniu języka. „Neofilolog”, nr 36, s. 73–90. DOI: https://doi.org/10.14746/n.2011.36.7
Martyniuk W. (2021), ESOKJ 2020: nowy, zmodernizowany europejski system opisu kształcenia językowego. „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2/28, s. 1−18. DOI: https://doi.org/10.31261/PS_P.2021.28.12
Mitchell, R.E., Karchmer, M.A. (2004). Chasing the Mythical Ten Percent: Parental Hearing Status of Deaf and Hard of Hearing Students in the United States. „Sign Language Studies”, nr 4/2, s. 138−163. DOI: https://doi.org/10.1353/sls.2004.0005
Pinto M.A., El Euch S. (2015), La conscience métalinguistique. Théorie, développement et instruments de mesure. Québec: Presses de l’Université Laval.
Skarżyński H., Mueller-Malesińska M., Wojnarowska W. (1997). Klasyfikacje zaburzeń słuchu. „Audiofonologia”, tom X, s. 49–60.
Supalla T., Clark P. (2014), Sign Language Archaeology : Understanding the Historical Roots of American Sign Language. Washington: Gallaudet University Press. Online: https://search-1ebscohost-1com-1qxgsdtbw2108.han.amu.edu.pl/login.aspx?direct=true&db=nlebk&AN=1179840&lang=pl&site=ehost-live [DW 14.12.2024].
Szymankiewicz, K., Kucharczyk, R. 2015. Kompetencja różnojęzyczna w początkowym kształceniu nauczycieli. „Neofilolog”, nr 45/1, s. 73–86. DOI: https://doi.org/10.14746/n.2015.45.1.05
Tang G. (2016), Sign Bilingualism in Deaf Education from Deaf Schools to Regular School Settings, (w:) Garcia O. (red.), Bilingual and Multilingual Education. Encyclopedia of Language and Education. Springer International Publishing, s. 1−13. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-02324-3_35-2
Tomaszewski P. (2014), Funkcjonowanie poznawcze i językowe dzieci głuchych, (w:) Sak M. (red.), Edukacja głuchych. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, s. 17−34.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Katarzyna Karpińska-Szaj, Agata Lewandowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Przedstawiany utwór (artykuł) upubliczniany jest na podstawie umowy z autorem i na licencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Użytkownicy mają obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych,
- utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).