Słowa kluczowe
podatek
władze skarbowe
nauka prawa skarbowego
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony został problematyce kodowania w normach podatkowo-prawnych zwrotów niedookreślonych, czyli specyficznych kategorii prawnych tworzących język prawny. Tego typu wyrażenia znane były i w konkretnych celach stosowane również w przepisach międzywojennego prawa skarbowego. Liczni przedstawiciele ówczesnej nauki prawa skarbowego podnosili w swych publikacjach zarzuty związane właśnie z używaniem tego rodzaju wyrażeń w ustawodawstwie skarbowym, gdyż w ich ocenie przyczyniały się one nie tylko do niskiego poziomu językowego ustaw, ale także stanowiły przyczynę nadmiernej uznaniowości władz skarbowych dokonujących wymiaru podatków. Nieostro sformułowane wyrażenia takie, jak: nadzwyczajne okoliczności, potrzeby gospodarcze, stosunkowo nieznaczne obroty, czy siła podatkowa płatnika, lub jawnie zła wola podatnika stanowiły przesłanki udzielania ulg i zwolnień w najważniejszych fiskalnie podatkach w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
Bibliografia
Wykaz aktów prawnych:
Ustawa z dnia 29 maja 1920 r. w przedmiocie zmiany przepisów o opodatkowaniu spadków i darowizn (Dz. U. RP Nr 49, poz. 299).
Ustawa z dnia 9 marca 1923 r. w przedmiocie zmiany w przepisach o państwowym podatku dochodowym, obowiązującym na zasadzie ustawy z dnia 4 kwietnia 1922 r. i ustawy z dnia 16 lipca 1920 r. (tekst. jedn. Dz. U. RP z 1923 r., Nr 77, poz. 607 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 14 maja 1923 r. w przedmiocie państwowego podatku przemysłowego (Dz. U. RP 1923 Nr 58, poz. 412).
Ustawa z dnia 15 czerwca 1923 r., w przedmiocie wyrównywania podatków gruntowych tudzież niektórych podatków budynkowych (Dz. U. RP Nr 65, poz. 505 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 11 sierpnia 1923 r. o podatku majątkowym (Dz. U. RP Nr 94 poz. 746 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 18 kwietnia 1925 r. o państwowym podatku dochodowym (Dz. U. RP Nr 58, poz. 410 i 411 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 15 lipca 1925 r. o państwowym podatku przemysłowym (Dz. U. RP, Nr 79, poz. 550 ze zm.)
Ustawa z dnia 1 lipca 1926 r. o opłatach stemplowych (Dz. U. RP Nr 98, poz. 570). Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 3 grudnia 1930 r. o zmianie art. 57 oraz uzupełnieniu art. 67 ustawy o podatku majątkowym (Dz. U. RP 86 poz. 660).
Ustawa z dnia 15 marca 1934 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. RP Nr 39, poz. 346 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 14 maja 1921 r. w przedmiocie przepisów wykonawczych do ustawy o państwowym podatku dochodowym i podatku majątkowym (Dz. U. RP Nr 48 poz. 298).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 8 sierpnia 1925 r. w celu wykonania ustawy z dnia 15 lipca 1925 r. o państwowym podatku przemysłowym (Dz. U. RP Nr 82, poz. 560).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 25 listopada 1933 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych o ulgach w spłacie zaległości podatkowych Dz. U. RP Nr 94 poz. 731 w zw. z ustawą z dnia 10 marca 1932 r. o spłacie zaległości podatkowych (Dz. U. RP Nr 29, poz. 291).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 14 września 1934 r. w sprawie wykonania ustawy o państwowym podatku dochodowym (Dz. U. Nr 85 poz. 769).
Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 27 kwietnia 1936 r. w sprawie wykonania ustawy o państwowym podatku dochodowym (Dz. U. RP Nr 40, poz. 301).
Literatura:
Alland A., Uprawnienia Komisy Szacunkowych do podatku dochodowego w zakresie udzielania ulg i samodzielnego rozstrzygania odwołań, „Czasopismo Skarbowe” [Miesięcznik poświęcony teorii i praktyce skarbowości oraz sprawom zawodowym urzędników skarbowych] 1927, nr 8.
B.O., Na marginesie projektu ordynacji podatkowe, „Przegląd Gospodarczy” 1934, Nr 4.
Choduń A., Gomułowicz A., Skoczylas A., Klauzule generalne i zwroty niedookreślone w prawie podatkowym i administracyjnymi. Wybrane zagadnienia teoretyczne i orzecznicze, Warszawa 2013.
Fenichel Z., Pojęcie dobrych obyczajów w prawie polskim, „Głos Prawa” 1934 nr 1-3.
Grabiński St., Glosa do wyroku NTA z dnia 10 listopada 1933 r., l. 5908/30, „Orzecznictwo Sądów Najwyższych w sprawach podatkowych i administracyjnych” 1934, R. III, poz. 661.
Hanusz A., Klauzule generalne w ordynacji podatkowej, „Państwo i Prawo” 2016, nr 8.
Kraus A., Zoll A, F., Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Poznań 1929.
Krzyżanowski A., Przedmowa, w: Kodeks ustaw podatkowych z orzecznictwem, rozporządzeniami wykonawczemi i przepisami związkowymi, oprac. E. Stein, A. Thaler, Kraków 1935.
Kulicki J., Rozwój podatku dochodowego w Polsce, „Analizy BAS” 2011, nr 6 (50), s. 6, http://orka.sejm.gov.pl/wydbas.nsf/0/3B37ACA7920E9175C12578B10044422A/$File/Analiza_%20BAS_2011_50.pdf [data dostępu: 2 stycznia 2017 r.].
Langrod R., Fikcje skarbowe i fikcje fiskalne w świetle prawa gospodarczego. Refleksje i wnioski z praktyki teorii, Warszawa 1935.
Leńczuk J., Zwroty niedookreślone w procesie stosowania prawa podatkowego, w: Daniny publiczne. Prawo finansowe wobec wyzwań XXI w., red. A. Dybaczewska, E. Juchniewicz, T. Sowiński, Warszawa 2010.
Lubowicki J., Polityka podatkowa Polski, Poznań 1927.
Lubowicki J., System ulg podatkowych, „Czasopismo Skarbowe” 1927, nr 2.
Lubowicki J., Zasady reformy podatkowej, Warszawa 1928.
Lulek T., Przywileje podatkowe przedsiębiorstw publicznych¸ Kraków 1928.
Lulek T., Reforma podatku majątkowego w Polsce, Kraków 1929, Odbitka z „Przeglądu Współczesnego” 1929, kwiecień nr 84.
Markowski B., Weinfeld J., [w:] A. Szwed-Szczygieł, Udział komisji szacunkowych w procesie wymiaru podatku w Drugiej Rzeczypospolitej do 1934 roku, s. 89-106, http://www.zdziejowprawa.pl/flash/t6s89.pdf [data dostępu 10.lipca 2018 r.].
Markowski B., Recenzja książki R. Langroda i A. Franza, Państwowy podatek dochodowy. Podręcznik, Warszawa 1932, „„Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1932, r. 12, z. 3.
Mastalski R., Wymiar podatków w Polsce w latach 1918-1934, „Acta Universitatis Wratislaviensis Przegląd Prawa i Administracji” 1976, t. VII.
Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2004.
Mączyński D., O akcyzie w Polsce w latach 1918-1939, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005, t. LVII, z. 1.
Münnich M., Zwroty niedookreślone i klauzule generalne w prawie podatkowym. Instrument ochrony praw podatnika czy fundament luzu decyzyjnego organów podatkowych?, [w:] Jednostka wobec władczej ingerencji administracji publicznej, red. E. Wójcikowska, t. 2, Częstochowa 2013.
Münnich M., Nieostre zwroty ocenne w polskim prawie podatkowym, Lublin 2017.
Ordynacja podatkowa. Komentarz. Orzecznictwo – motywy ustawodawcze – okólniki – przepisy związkowe, oprac. L. Stef. Margulies, Kraków 1935.
Orłowski J., Uznanie administracyjne w prawie podatkowym, Gdańsk 2005.
Piełakiewicz J., Podatek dochodowy i majątkowy w Polsce, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1924, r. 4.
Runcewicz Wł., Ordynacja podatkowa. Szkic systemu Ordynacji podatkowej, ustawa, rozporządzenia wykonawcze. Komentarz, Warszawa 1935.
Rybarski R., Glosa do wyroku NTA z dnia 4 grudnia 1936 R., L. REJ. 6530/33, „Orzecznictwo Sądów Najwyższych w Sprawach Podatkowych i Administracyjnych” 1937, r. VI, poz. 1767.
Serwacki J., Opodatkowanie nabycia spadków w Polsce międzywojennej, „Finanse” 1981, nr 4.
Sprawozdania oraz zalecenia Komisji Doradców Finansowych pod przewodnictwem Prof. E.W. Kemmerera. Budżet, rachunkowość państwowa, podatki, T. I, Nakładem Ministra Skarbu, Kraków 1926.
Taylor E., Prawo skarbowe, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1921, r. 1.
Walkowski G. K., System polskiego prawa podatkowego w praktyce. Wybrane zagadnienia. T VII Źródła prawa podatkowego. Część IV Podatki w dwudziestoleciu międzywojennym (1918-1939), Bydgoszcz 2013.
Licencja
od 2023 r. 