Słowa kluczowe
zbrodnie wojenne
Arthur Greiser
Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł stanowi ocenę fragmentu działalności polskiego wymiaru sprawiedliwości, bezpośrednio po II wojnie światowej, związanej z osądzaniem zbrodni prawa międzynarodowego. Celem pracy, jest wykazanie czy nowym polskim władzom, budującym zręby państwa socjalistycznego, udało się stworzyć sprawnie działający system ścigania i sądzenia zbrodniarzy nazistowskich. By odpowiedzieć na tak zakreśloną tezę, w artykule ukazana jest działalność części składowych ukształtowanego systemu, w którego skład weszły: Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, Wojskowa Misja Badania Zbrodni Wojennych w Europie, a także Najwyższy Trybunał Narodowy, na przykładzie badania zbrodni popełnionych w obozie karno-śledczym w Żabikowie i związany z tym proces Arthura Greisera. Efektem przeprowadzonych badań jest pozytywna ocena funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, w kwestii ścigania i sądzenia zbrodniarzy prawa międzynarodowego. Artykuł podejmuje problematykę, która doczekała się znaczących publikacji jedynie w okresie PRL. Podjęcie tego tematu ze współczesnej perspektywy, wydaje się zasadne i potrzebne. Ponadto udzielenie odpowiedzi na tezę zawartą w temacie, oparte o konkretny przykład zbrodni popełnionych w obozie karno-śledczym w Żabikowie, pozwoliło na ujawnienie niepublikowanych dotąd dokumentów, wytworzonych przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce.
Bibliografia
Źródła
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
IPN BU 737/2
IPN GK 196/32
IPN GK 178/126
IPN GK 178/127
IPN GK 178/129
IPN GK 178/3
IPN GK 162/136
IPN GK 178/2
IPN GK 178/3
IPN GK 196/31
IPN GK 178/129
IPN GK 196/34
IPN GK 162/286
IPN Lu 194
Archiwum Akt Nowych
AAN, KRN, sygn. 240
Archiwum Państwowe w Poznaniu
ReichsstatthalterimReichsgauWartherland, sygn. 2958
Akty prawne
Dz.U. z1928r. nr 33, poz. 313 z późn. zm.
Dz.U.z 1932 r. nr 60, poz. 517 z późn. zm.
Dz.U.z 1946 r. nr 5, poz. 45 z późn. zm.
Dz.U. z 1946 r. nr 59, poz. 325 z późn. zm.
Artykuły prasowe
Greiser i Fisher sprowadzeni do Warszawy, „Rzeczpospolita”, 1 kwietnia 1946 r.
Graiser wydany władzom polskim, „Głos Wielkopolski”, 15 marca 1946 r.
Jutro o godz. 7 rano Greiser zawiśnie na szubienicy, „Głos Wielkopolski”, 20 lipca 1946 r.
Społeczeństwo potępia mowę Churchilla i domaga się sądzenia Greisera w Poznaniu, „Głos Wielkopolski”, 1 kwietnia 1946 r.
Zbrodnicza trójka z Greiserem na czele już jedzie do Polski, „Głos Wielkopolski”, 28 marca 1946 r.
Głos Wielkopolski, nr 185, 1 września 1945 r., s. 3.
Opracowania
Książkowe
Cyprian T., Sawicki J., Ludzie i sprawy Norymbergii, Poznań 1967.
Cyprian T., Sawicki J., Prawo Norymberskie – bilans i perspektywy, Warszawa 1948.
Cyprian T., Sawicki J., Siedem procesów przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, Poznań 1962.
Datner S., Wilhelm Koppe – nieukarany zbrodniarz hitlerowski, Warszawa 1963.
Epstein C., Wzorcowy nazista, Arthur Greiser i okupacja Kraju Warty, Wrocław 2010.
Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, Proces Artura Greisera przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, Warszawa 1946.
Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce i jej oddziały terenowe w 1945 roku, wybór dokumentów. Oprac: Motas M., Warszawa 1995.
Gomolec L., Kubiak S., Terror hitlerowski w Wielkopolsce, Poznań 1962.
Gondek L., Polskie Misje Wojskowe 1945- 1949 r. Warszawa 1981.
Gumkowski J., Kułakowski T., Zbrodniarze hitlerowscy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, Warszawa 1967.
Klafkowski A., Ściganie zbrodniarzy wojennych w Niemieckiej Republice Federalnej w świetle prawa międzynarodowego, Poznań 1968.
Kładoczny P., Prawo jako narzędzie represji w Polsce Ludowej 1944–1956, Warszawa 2004.
Koczwańska – Kalita D., (Nie)chciane dziecko III RP, Kraków 2015.
Kubicki L., Zbrodnie wojenne w świetle prawa polskiego, Warszawa 1963.
Majerus J., Ewakuacja Obozu w Żabikowie w 1945 r. Luboń 2003.
Malepszak S., Żabikowo – dzieje wsi i fundacji Augusta Cieszkowskiego, Luboń 1990.
Markwitz – Bielerzewska A., Wspomnienia więźniarki Żabikowa, Żabikowo 2011.
Nawrocki S., Policja hitlerowska w tzw. Kraju Warty w latach 1939-1945. Poznań 1970.
Olszewski M., Fort VII w Poznaniu, Poznań 1971.
Olszewski M., Straty i martyrologia ludności polskiej w Poznaniu 1939-1945, Poznań 1973.
Olszewski M., Żabikowo Hitlerowski Obóz Karny w Żabikowie koło Poznania, Poznań 1979.
Pilichowski Cz., Fałszerstwo czy prowokacja? Odwetowcy w roli oskarżycieli. Warszawa 1977.
Pilichowski Cz., Trybunał Norymberski i zasady norymberskie, a sprawa ścigania i karania hitlerowskich zbrodniarzy wojennych w latach 1945-1971, Warszawa 1971.
Płonka K., Martyrologium obozu hitlerowskiego w Żabikowie 1943-1945.
Sawicki J., Ludobójstwo. Od pojęcia do konwencji 1933–48, Kraków 1949.
Serwański E., Wielkopolska w cieniu swastyki, Warszawa 1970.
Strzelecki A., Ewakuacja, likwidacja i wyzwolenie KL Auschwitz. Oświęcim 1982.
Wietrzykowski A., Zbrodnie niemieckie w Żabikowie, Poznań 1946.
Ziółkowska A., Obozy pracy przymusowej dla Żydów w Wielkopolsce w latach okupacji hitlerowskiej (1941 – 1943), Poznań 2005.
Artykuły
Bojarska B., Obóz w Żabikowie pod Poznaniem, Przegląd Zachodni, Rocznik XXI, rok 1965, t. I, nr 1-2.
Radomski J. A., Misje wojskowe na Zachodzie z ramienia komunistycznych władz z Polski i ich zadania 1945–1948, Zeszyty Historyczne, Si vis pacem, para bellum: bezpieczeństwo i polityka Polski, Włocławek- Częstochowa 2013.
Rudawski B., Proces Arthura Greisera przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, Przegląd Zachodni, Nr 5/2016.
Woźniak M., Więźniowie więzienia policyjnego poznańskiego gestapo w latach 1943-1945. Kronika Wielkopolski, Poznań 1985.
Licencja
