Słowa kluczowe
zdrowie publiczne
minister spraw wewnętrznych
choroby zakaźne
sprawy higieniczno-sanitarne
Jak cytować
Abstrakt
Polityka administracyjna kierownictwa resortu spraw wewnętrznych II Rzeczypospolitej w zakresie służby zdrowia skupiała się na zwalczaniu epidemii i chorób zakaźnych, a zwłaszcza najgroźniejszej z nich – gruźlicy, na podniesieniu ogólnego poziomu higieny społecznej poprzez wydawanie różnego rodzaju zarządzeń sanitarnych, dotyczących np. czystości miast, oraz na nadzorowaniu w skali kraju rozrastającej się sieci aptek i składów farmaceutycznych. Po zamachu majowym 1926 r. nową politykę administracyjną w zakresie zdrowia publicznego realizował minister spraw wewnętrznych S.F. Składkowski poprzez program „Podniesienie zdrowotności i wyglądu kraju”. Propagował on wśród ludności kraju używanie śmietników i ustępów oraz regularne sprzątanie ulic, placów, podwórzy i obejść domów. Szefostwo resortu pracowało na rzecz zwiększenia „stanu posiadania” w szpitalnictwie i lecznictwie otwartym. Szkoliło personel administracji służby zdrowia, głównie w Państwowej Szkole Higieny. Od 1 lipca 1932 r. z kompetencji urzędu ministra spraw wewnętrznych wyłączono sprawy służby zdrowia, poza niewielkim działem techniki sanitarnej. Od tego czasu MSW skupiało się na wykonywaniu zadań związanych z zagadnieniami techniczno-sanitarnymi kraju, zwłaszcza w zakresie zabudowy osiedli i zaopatrzenia ludności w wodę. Znaczenie tych spraw wzrosło, gdy w maju 1936 r. premierem i ministrem spraw wewnętrznych został S.F. Składkowski. Zainicjował on wielką akcję higieniczno-sanitarną, głównie na wsi, w ramach której propagował stosowanie zasad higieny tak w życiu osobistym, jak i publicznym.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Opieki Społecznej, Departament Służby Zdrowia.
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Opieki Społecznej, Departament Opieki Społecznej.
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Opieki Społecznej, Gabinet Ministra.
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Dopływy z b. Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i b. Centralnego Archiwum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Gabinet Ministra Wydział Prawno-Organizacyjny.
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Gabinet Ministra – Sekretariat Ministra.
Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów, Rektyfikaty.
Archiwum Państwowe w Katowicach, Urząd Wojewódzki Śląski, Wydział Prezydialny.
Archiwum Państwowe w Katowicach, Urząd Wojewódzki Śląski, Wydział Zdrowia Publicznego.
Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki Kielecki, Dyrekcja Robót Publicznych – Wydział Komunikacyjno-Budowlany.
Archiwum Państwowe w Krakowie, Dyrekcja Robót Publicznych w Krakowie, Wydział Ogólno-Administracyjny.
Archiwum Państwowe w Lublinie, Urząd Wojewódzki Lubelski, Wydział Ogólny.
Archiwum Państwowe w Lublinie, Urząd Wojewódzki Lubelski, Wydział Samorządowy.
Dziennik Praw Państwa Polskiego, 1918–1919.
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 1920–1933.
Liteuvos Centrinis Valstyges Archyvas, Urząd Wojewódzki Wileński, Wydział Bezpieczeństwa.
Monitor Polski 1919–1924.
Gawin M., Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952), Warszawa 2003.
Hausner R., Pierwsze dwudziestolecie administracji spraw wewnętrznych, Warszawa 1939.
Kozyra W., Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1939, Lublin 2009.
Kozyra W., Urząd Wojewódzki w Lublinie w latach 1919–1939, Lublin 1999.
Kumaniecki K.W., Ustrój państwowych władz administracyjnych na ziemiach Polski, Kraków 1920.
Kumaniecki K., Wasiutyński B., Panejko J., Polskie prawo administracyjne, cz. I–II, Kraków 1929.
Kumaniecki K.W., Langrod J.S., Wachholz S., Zarys ustroju, postępowania i prawa administracyjnego w Polsce, Warszawa – Kraków 1939.
Musielak M., Hędzelek D., Pojęcie i kryteria „osób małowartościowych” w poglądach eugenistów polskich i amerykańskich przed II wojną światową [w:] J. Nosko (red.), Z dziejów zdrowia publicznego, Łódź 2007.
Olszewska M., Kwestie zdrowotne w szkolnictwie II Rzeczypospolitej [w:] J. Nosko (red.), Z dziejów zdrowia publicznego, Łódź 2007.
Posłuszna M., Stan sanitarno-higieniczny wsi polskiej w okresie II Rzeczypospolitej [w:] J. Nosko (red.), Z dziejów zdrowia publicznego, Łódź 2007.
Rudolf Z., Podstawowe zagadnienia zdrowotne wsi i miasteczek, Warszawa 1927.
Rudolf Z., Zadania techniczno-sanitarne w administracji publicznej, „Gazeta Administracji i Policji Państwowej” 1933, nr 18.
Sadowska J., Lecznictwo ubezpieczeniowe w II Rzeczypospolitej, Łódź 1990.
Sadowska J., Organizacja opieki zdrowotnej w systemie ubezpieczenia chorobowego na Wileńszczyźnie (1922–1933), „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1999, t. 62, z. 1–2.
Składkowski S.F., Kwiatuszki administracyjne i inne, Warszawa 2005.
Składkowski S.F., Nie ostatnie słowo oskarżonego. Wspomnienia i artykuły, wstęp i opracowanie A. Adamczyk, Warszawa 2003.
Więckowska E., Organizacja centralnych urzędów publicznej służby zdrowia w II Rzeczypospolitej, „Zdrowie Publiczne” 1984, t. 95, z. 11.
Więckowska E., Państwowy Zakład Higieny w Polsce w latach 1918–1954. Organizacja, cele, zadania, „Medycyna Nowożytna” 2001, t. 8, z. 2.
Więckowska E., Walka z ostrymi chorobami zakaźnymi w Polsce w latach 1918–1924, Wrocław 1999.
Licencja
