Organizacja prokuratury powszechnej według ustawy z 20 lipca 1950 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę przedstawienia kwestii organizacji prokuratury powszechnej w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na podstawie przepisów ustawy z 20 lipca 1950 r. o prokuraturze powszechnej. Zostały wtedy wprowadzone niektóre modele prokuratury i szczególną wagę kładziono na rozwój i zasady socjalistycznej prokuratury w Związku Sowieckim, a później na zaadaptowanie tych rozwiązań w polskim systemie prawnym. Ustawa z 20 lipca 1950 r. odrzuciła zasady organizacji prokuratury w stylu kapitalistycznym, które obowiązywały dotychczas, ponieważ uznano je za sprzeczne z nowym ustrojem państwa. Zastąpiono je rozwiązaniami, na podstawie których prokuratura została oddzielona od Ministerstwa Sprawiedliwości i stała się w ten sposób instytucją niezależną od wszystkich organów administracji publicznej. Pomimo tego, że przepisy formalnie przewidywały podporządkowanie prokuratury Radzie Stanu, w rzeczywistości o kierunku i funkcjonowaniu prokuratury decydowali dygnitarze partii komunistycznej. Komuniści potrzebowali w pełni posłusznego im organu władzy, dzięki któremu mogliby osiągać swoje cele. W konsekwencji prokuratura, której głównym zadaniem było ściganie przestępstw, stała się instytucją kontrolno-nadzorczą skierowaną nie tylko na pojedynczych obywateli, ale także na organizacje i urzędy. Obowiązki te były wykonywane na podstawie nadanych jej uprawnień w postaci tzw. nadzoru ogólnego, którego wyznacznikiem wykonania miała być kara represyjna. Ustawa ta, mimo że była dość ogólna i lakoniczna (składała się z dwudziestu czterech części, z których siedem stanowiło przepisy przejściowe i końcowe), wprowadziła wszystkie elementy niezbędne do wdrożenia w Polsce socjalistycznej prokuratury w oparciu o koncepcję Lenina. Socjalistyczny model prokuratury obowiązywał w Polsce aż do czasu przemian społeczno-politycznych w 1989 r.