Prawo natury i prawo stanowione we wstępie do Komentarzy do Praw Anglii Williama Blackstone’a

Abstrakt

Teoretyczne intencje Williama Blackstone’a, autora monumentalnego dla kultury common law dzieła Komentarze do Praw Anglii, wzbudzają do dziś spory, a ich autor bywa zaliczany zarówno do prekursorów pozytywizmu prawniczego, jak i tradycyjnych przedstawicieli szkoły prawa natury. We Wstępie do Komentarzy znajdują się elementy charakterystyczne dla obu tych rodzajów myślenia o prawie. W niniejszym tekście staram się wykazać, że prawnonaturalny wykład Blackstone’a ma nie tylko charakter „dekoracji” dodanej w duchu epoki, ale stanowi istotny i rodzący określone konsekwencje element jego doktryny prawa. Prawo naturalne, według Blackstone’a w następujący sposób oddziałuje na prawo stanowione: (1) przy ustaleniu treści i wykładni prawa posługujemy się konstrukcją praw podmiotowych; (2) gdy prawo stanowione narusza prawo naturalne, oba odseparowane porządki pozostają wiążące a człowiek zobowiązany jest złamać prawo stanowione, przyjmując jednak na siebie sankcję państwową; (3) legislatywa, choć zgodnie z zasadą suwerenności parlamentu pozostaje formalnie nieograniczona w swojej władzy ustawodawczej, zobowiązana jest chronić i umacniać wrodzone i absolutne uprawnienia jednostek, co stanowi wskazówkę interpretacyjną dla stosujących prawo. Poglądy Blackstone’a są inspirujące także współcześnie, ponieważ pokazują, że rozważania prawnonaturalne mogą wychodzić poza schemat lex iniusta non est lex, koncentrując się na określeniu celów dla legislatywy i tym samym stanowiąc element wykładni prawa.