Słowa kluczowe
przerywanie ciąży
dyskurs prawny
kodeks karny z 1932 r.
Sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej I kadencji
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 708
Liczba pobrań: 346
Abstrakt
Przedmiotem badawczym artykułu są argumenty przedstawione przez posłów na forum Sejmu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej I kadencji podczas prac legislacyjnych nad ustawą z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz debata prawników komentujących aspekty prawne tych nowych regulacji. W debacie parlamentarnej dominowały głosy popierające ustawę, zgodne z linią partii rządzącej, ale pojawiły się też pojedyncze wypowiedzi krytyczne wobec proponowanych rozwiązań. Wśród prawników komentujących nowo uchwalone prawo pojawiły się również głosy popierające i krytyczne. Prawnicy koncentrowali się na wykładni nowego prawa, wskazując na trudności interpretacyjne czy brak regulacji części istotnych kwestii związanych z przerywaniem ciąży. Poznanie argumentów, które przedstawiali zarówno politycy, jak i prawnicy komentujący ustawę z 1956 r. o przerywaniu ciąży ma wartość historyczną, a ukazany w artykule dyskurs polityczny i prawniczy może być również interesującym materiałem, który można porównać ze współczesną debatą.
Bibliografia
Akty prawne
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 maja 1956 r. (Dz. U. Nr 13, poz. 68).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia Rajmunda Barańskiego z dnia 19 grudnia 1959 r. (Dz. U. z 1960 r. Nr 2, poz. 15).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 25 września 1932 r. o wykonywaniu praktyki lekarskiej (Dz. U. Nr 81, poz. 712).
Ustawa z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 60, poz. 571 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 28 października 1950 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. Nr 50, poz. 459 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 12, poz. 61).
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. o przepisach wprowadzających Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 95).
Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78).
Literatura
Bafia J., Hochberg L., Siewierski M., Ustawy karne PRL – komentarz, Warszawa 1965.
Bogunia L., Przerywanie ciąży. Problemy prawnokarne i kryminologiczne, Wrocław 1980.
Boy-Żeleński T., Piekło kobiet, Warszawa 2013.
Czajkowska A., O dopuszczalności przerywania ciąży. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. i towarzyszące jej dyskusje [w:] M. Kula (red.), Kłopoty z seksem w PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności, Warszawa 2012.
Czyżewicz A., Częstość poronień, „Polski Tygodnik Lekarski” 1950, nr 12.
David H.P., Skilogianis J., From abortion to contraception. A resource to public policies and reproductive behavior in Central and Eastern Europe from 1917 to the present, London 1999.
Dobraczyński J., Tylko w jednym życiu. Wspomnienia, Warszawa 1970.
Fidelis M., Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, Warszawa 2015.
Gabler W., Zajączkowski Z., O przerywaniu ciąży, Warszawa 1957.
Gawin M., Planowanie rodziny – hasła i rzeczywistość [w:] A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, Warszawa 2000.
Gawin M., Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952), Warszawa 2003.
Heinen J., Matuchniak-Krasuska A., Aborcja w Polsce. Kwadratura koła, Warszawa 1995.
Ignaciuk A., „Ten szkodliwy zabieg”. Dyskursy na temat aborcji w publikacjach Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa/Towarzystwa Planowania Rodziny (1956–1980), „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 2014, nr 1(20).
Klich-Kluczewska B., Przypadek Marii spod Bochni. Próba analizy mikrohistorycznej procesu o aborcję z 1949 roku, „Rocznik Antropologii Historii” 2012, nr 1(2).
Klich-Kluczewska B., Rodzina, tabu i komunizm w Polsce 1956–1989, Kraków 2015.
Konopka A., Sejm PRL I kadencji o przerywaniu ciąży. Analiza relacji „Trybuny Ludu” z dyskusji sejmowej na temat ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z 1956 roku, „Władza Sądzenia” 2016, nr 9(1).
Kubec Z., Ustawa o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, „Ławnik Ludowy” 1956, nr 6.
Kurkowska M., Fabrykantki aniołków. O problemie aborcji w Polsce w latach 1878–1939, „Arcana” 1998, nr 1.
Kuźma-Markowska S., Walka z „babkami” o zdrowie kobiet: medykalizacja przerywania ciąży w Polsce... w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2017, t. XV.
Lipczyńska M., Ochrona płodu w ustawie z 27 IV 1956 r. i projekcie kodeksu karnego, „Nowe Prawo” 1957, nr 1.
Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917–1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, Warszawa 2012.
Lubik-Reczek N., Reczek R., Liga Kobiet – organizacja „reprezentująca” interesy kobiet w Polsce Ludowej. Zarys działania, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2013, nr 4.
Maneli M., Niedonoszone przepisy, „Prawo i Życie” 1959, nr 12(82).
Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać? Pax i Znak w Polsce 1945–1976, Paris 1978.
Miernik G., Wokół ustawy aborcyjnej z 1956 r. [w:] A. Barciak (red.), Zdrowie i choroba. Wpływ jakości życia na kulturę w Europie Środkowej, Katowice–Zabrze 2013.
Okólski M., Reprodukcja ludności a modernizacja społeczeństwa. Polski syndrom, Warszawa 1988.
Randall A.E., „Abortion will deprive you of happiness!” Soviet reproductive politics in the post-Stalin era, „Journal of Women’s History” 2011, nr 23(3).
Sierakowska S.K., Macierzyństwo – wizje a rzeczywistość [w:] A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, Warszawa 2000.
Sokół Z., Prasa kobieca w Polsce w latach 1945–1995, Rzeszów 1998.
Szczygieł T., Problematyka przerywania ciąży jako zagadnienie kodyfikacyjne prawa karnego materialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1956-1969, „Studia Iuridica Toruniensia” 2021, t. XXVIII.
Szwarc J., Śliwowski J., Uwagi krytyczne w związku z ustawą z dn. 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, „Palestra” 1957, nr 1.
Wolińska H., Przerywanie ciąży w świetle prawa karnego, Warszawa 1962.
Wolińska H., Założenia i konfrontacje z rzeczywistością (Uwagi na marginesie ustawy z 27 IV 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży), ,,Państwo i Prawo” 1960, nr 2.
Wosiński H., Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej, Cz. 3: Udział Stronnictwa w pracach parlamentu PRL w latach 1944–1968, Warszawa 1969.
Żmudziński K., Luka w przepisach karnych dotyczących ochrony ciąży, „Nowe Prawo” 1958, nr 3.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Marta Baranowska, Paweł Fiktus
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.