Słowa kluczowe
urzędnik
funkcjonariusz publiczny
kodeks karny
orzecznictwo
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 88
Liczba pobrań: 73
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest ewolucja odpowiedzialności karnej ukazana na przykładzie relacji pojęć lekarz–urzędnik, która była charakterystyczna dla zmian historycznych i ustrojowych państwa. Wiele instytucji prawnych, które obecnie obowiązują w kodeksie karnym, ukształtowało się w latach 1918-1939. Po 1945 r. i powstaniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wzrosła rola państwa, co wyrażało się w traktowaniu lekarza jak urzędnika i funkcjonariusza państwowego, co było z kolei związane z poddaniem regulacji państwowej każdej dziedziny życia. Mimo to orzecznictwo sądowe próbowało zmniejszyć odpowiedzialność karną, która dotyczyła zbyt dużego kręgu podmiotów. Ten kierunek orzeczniczy był podstawą obecnych rozwiązań, które weszły w życie w kodeksie karnym z 1997 r.
Bibliografia
Dekret z dnia 14 kwietnia 1946 r. o zwalczaniu chorób wenerycznych (Dz.U. Nr 51, poz. 394 z późn. zm.).
Dekret z dnia 14 maja 1946 r. o tymczasowym unormowaniu stosunku służbowego funkcjonariuszów państwowych (Dz.U. Nr 22, poz. 139).
Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz.U. Nr 30, poz. 192).
Dekret z dnia 26 października 1949 r. o tajemnicy państwowej i służbowej (Dz.U. Nr 55, poz. 437).
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 16 lutego 1928 r. o karach za szpiegostwo i niektóre inne przestępstwa przeciw Państwu (Dz.U. Nr 18, poz. 160).
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 22 marca 1928 r. w sprawie kodeksu karnego wojskowego (Dz.U. Nr 36, poz. 328).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o zakładach leczniczych (Dz.U. Nr 38, poz. 382).
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 11 lipca 1932 r. o monopolu spirytusowym (Dz.U. Nr 63, poz. 586).
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 2 września 1932 r. o wykonywaniu praktyki lekarskiej (Dz.U. poz. 712).
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 21 października 1932 r. – Kodeks karny wojskowy (Dz.U. Nr 91, poz. 765).
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu Państwa (Dz.U. Nr 94, poz. 851).
Rozporządzenie z mocą ustawy Prezydenta z dnia 25 września 1932 r. w sprawie wykonywania praktyki lekarskiej (Dz.U. Nr 8181, poz. 712 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 31 stycznia 1920 r. w przedmiocie odpowiedzialności karnej urzędników za przestępstwa popełnione z chęci zysku (Dz.U. Nr 11, poz. 60).
Ustawa z dnia 2 grudnia 1921 r. w przedmiocie wykonywania praktyki lekarskiej w Państwie Polskiem (Dz.U. Nr 105, poz. 762).
Ustawa z dnia 17 lutego 1922 r. o organizacji władz dyscyplinarnych i postępowaniu dyscyplinarnym przeciwko funkcjonariuszom państwowym (Dz.U. Nr 21, poz. 165).
Ustawa z dnia 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej (Dz.U. Nr 21, poz. 164).
Ustawa z dnia 17 marca 1932 r. o stosunkach służbowych pracowników instytucji ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 32, poz. 338).
Ustawa z dnia 18 marca 1932 r. o utworzeniu państwowego przedsiębiorstwa „Polski Monopol Tytoniowy” (Dz.U. Nr 26, poz. 240).
Ustawa z dnia 22 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. poz. 396).
Ustawa z dnia 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia (Dz.U. Nr 55, poz. 434).
Ustawa z dnia 28 października 1950 r. o zawodzie lekarza (Dz.U. Nr 50, poz. 458 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 13 września 1963 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych (Dz.U. Nr 50, poz. 279),
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220)
Ustawa z dnia 30 września 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.).
Orzeczenie SN z 20 lutego 1923 r., 154/1923, OSN 1923, nr 1, poz. 284.
Orzeczenie SN z 22 kwietnia 1926 r., II K 2130/25, OSN 1926, nr 1, poz. 175.
Postanowienie SN z 17 marca 1932 r., II K 1260/31, LEX nr 390631.
Postanowienie SN z 30 września 1950 r., KO 264/50, OSN(K) 1951/1/5.
Postanowienie SN z 7 października 1954 r., III KO 21/54, OSNCK 1955/1/3.
Postanowienie SN z 5 grudnia 1957 r., I KO 230/57, OSN 23/3/58. DOI: https://doi.org/10.2307/2794216
Postanowienie SN z 20 listopada 1958 r., IV KO 130/58, OSNPG 1959/3/8.
Postanowienie SN z 25 stycznia 1962 r., VI KO 66/61, LEX nr 169426.
Postanowienie SN z 25 kwietnia 1963 r., VI KO 4/63, OSNPG 1963/5/74. DOI: https://doi.org/10.2307/2797969
Postanowienie SN z 11 września 1969 r., VI KZP 13/69, OSNPG 1969/10–11/158. DOI: https://doi.org/10.1108/eb016067
Uchwała SN z 22 stycznia 1949 r., OSN(K) 1948/4/92. DOI: https://doi.org/10.2307/40088844
Uchwała SN z 13 listopada 1958 r., IV KO 107/58, OSNCK 1959/4/47.
Uchwała SN z 29 września 1960 r., VI KO 45/60, LEX nr 115295.
Uchwała SN z 23 marca 1961 r., VI KO 13/61, OSNCK 1961/3/33. DOI: https://doi.org/10.1093/bja/33.2.61
Uchwała SN z 23 marca 1961 r., VI KO 13/61, OSPiKA 1961/7–8/225. DOI: https://doi.org/10.2307/2796517
Uchwała SN z 16 stycznia 1997 r., I KZP 34/96, LEX nr 28478.
Wyrok SN z 27 lipca 1931 r., II K 645/31, LEX nr 410601.
Wyrok SN z 17 lutego 1932 r., II K 53/32, LEX nr 390543.
Wyrok SN z 19 października 1934 r., II K 1120/34, OSN(K) 1935/5/183.
Wyrok SN z 22 października 1934 r., I K 710/34, OSN(K) 1935/5/184.
Wyrok SN z 6 maja 1935 r., II K 348/35, OSN(K) 1935/12/518. DOI: https://doi.org/10.25291/VR/1935-VLR-348
Wyrok SN z 23 maja 1935 r., I K 395/35, LEX nr 368153.
Wyrok SN z 16 stycznia 1936 r., III K 1589/35, OSN(K) 1936/8/295. DOI: https://doi.org/10.15227/orgsyn.016.0035
Wyrok SN z 20 marca 1936 r., I K 1399/35, OSN 1936, nr 10, poz. 378. DOI: https://doi.org/10.1017/S0003598X0001200X
Wyrok SN z 12 października 1936 r., K 842/36, OSN 1937/3/96.
Wyrok SN z 25 sierpnia 1938 r., II K 2772/37, OSN(K) 1939, nr 1, poz. 21.
Wyrok SN z 17 czerwca 1938 r., II K 119/38, OSN(K) 1939, nr 3, poz. 59.
Wyrok SN z 17 czerwca 1938 r., II K 2578/37, OSN(K) 1939, nr 5, poz. 106.
Wyrok SN z 20 czerwca 1938 r., I K 1594/34, OSN(K) 1939, nr 5, poz. 107.
Wyrok SN z 8 sierpnia 1938 r., III K 1246/38, OSN(K) 1939, nr 1, poz. 18.
Wyrok SN z 22 maja 1947 r., K 413/47, OSN(K) 1948/1/22. DOI: https://doi.org/10.2307/40088682
Wyrok SN z 2 lipca 1948 r., PoK 370/48, LEX nr 1674328.
Wyrok SN z 5 stycznia 1949 r., K 194/48, OSN(K) 1949/1/39. DOI: https://doi.org/10.1093/nq/194.2.39c
Wyrok SN z 18 lipca 1952 r., I K 1388/51, OSNCK 1953/1/4.
Wyrok SN z 1 kwietnia 1955 r., IV CR 39/54; OSN 1957, nr 1, poz. 7.
Wyrok SN z 18 października 1957 r., IV K 102/57, OSNCK 1958/3/29.
Wyrok SN z 19 stycznia 1958 r., II KRn 653/56, OSNPG 1958/9/5.
Wyrok SN z 25 listopada 1958 r., II K 860/57, OSNPG 1959/2/5.
Wyrok SN z 3 grudnia 1958 r., II K 1084/58, OSNPG 1959/12/14. DOI: https://doi.org/10.1515/zna-1959-1218
Wyrok SN z 1 października 1959 r., III K 610/59, OSNPG 1959/12/6. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1471-0307.1959.tb00013.x
Wyrok SN z 7 października 1959 r., IV K 412/58, OSNCK 1960/2–3/23. DOI: https://doi.org/10.1007/BF00741791
Wyrok SN z 26 listopada 1959 r., II K 499/59, OSNPG 1960/4/61. DOI: https://doi.org/10.2307/3438680
Wyrok SN z 8 grudnia 1959 r., III K 795/59, OSNPG 1960/1/13. DOI: https://doi.org/10.1016/0022-0728(60)85246-1
Wyrok SN z 4 marca 1960 r., I K 143/59, OSNPG 1960/6/103. DOI: https://doi.org/10.1215/00382876-59-1-103
Wyrok SN z 11 kwietnia 1960 r., IV K 7/60, OSNPG 1960/11/170. DOI: https://doi.org/10.2307/355579
Wyrok SN z 30 września 1960 r., II K 675/60. DOI: https://doi.org/10.1080/0021642550300306
Wyrok SN z 16 listopada 1961 r., II K 982/59, OSNPG 1962/1–6/14.
Wyrok SN z 27 listopada 1961 r., II K 677/61, OSNKW 1962/6/93.
Wyrok SN z 23 lutego 1963 r., V K 775/62, OSNPG 1963/5, poz. 77. DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.part.8789
Wyrok SN z 4 marca 1963 r., II K 21/63, OSNKW 1964/2/18.
Wyrok SN z 24 marca 1964 r., III K 27/64, OSNPG. DOI: https://doi.org/10.4144/rpsj1954.1964.24_64
Wyrok SN z 12 listopada 1964 r., II K 344/62, OSNKW 1965/3/34.
Wyrok SN z 10 listopada 1966 r., V KRN 631/66. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1966.tb13613.x
Wyrok SN z 14 marca 1967 r., IV KR 276/66, OSNKW 1967/10, poz. 101. DOI: https://doi.org/10.25291/VR/1967-VR-276
Andrejew I., Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1970.
Bojarski T., Tradycja i postęp w nowelizacji prawa karnego – od Makarewicza do stanu obecnego, „Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2008, nr 7–8, s. 7–15. DOI: https://doi.org/10.32084/tkp.6626
Boratyńska M., Błąd w sztuce medycznej jako podstawa odpowiedzialności, „Poradnik Stomatologiczny” 2010, nr 4, s. 147–149.
Czajkowski K., Kiedy lekarz podlega odpowiedzialności karnej przywidzianej dla urzędników: rozważania na tle orzecznictwa sądów, „Palestra” 1964, nr 8–12, s. 34–46.
Glaser S., Mogilnicki A., Kodeks karny. Komentarz, Kraków 1934.
Grzybowski S., Odpowiedzialność cywilna lekarza, Warszawa 1969.
Jarzęcka-Siwik E., Status prawny funkcjonariuszy publicznych i osób pełniących funkcję publiczną, „Kontrola Państwowa” 2010, nr 5, s. 21–45.
Kallaus Z, Przestępne nadużycie władzy, Warszawa 1982.
Kochanowski J., Redukcja odpowiedzialności karnej. Komentarz, Warszawa 2000.
Liszewska A., Odpowiedzialność karna lekarza za „błąd w sztuce lekarskiej”, Kraków 1998.
Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2004.
Lutrzykowski A., System władzy publicznej Polski Ludowej, Toruń 2013.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938.
Mik B., Nowela antykorupcyjna z dnia 13 czerwca 2003 r., Kraków 2003.
Rejman G., Odpowiedzialność karna lekarzy, Warszawa 1991.
Spotowski A., Przestępstwa służbowe: nadużycia służbowe i łapownictwo w nowym kodeksie karnym, Warszawa 1972.
Spotowski A., Pojęcie funkcjonariusza publicznego w projekcie kodeksu karnego a pojęcie urzędnika w obowiązujących przepisach, „Państwo i Prawo” 1968, nr 7–8, s. 185–208.
Szczepaniak D., Polskie ustawy o zwalczaniu przestępczości urzędniczej z lat 1920–1921, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2020, t. 13 (2), s. 169–204. DOI: https://doi.org/10.4467/20844131KS.20.015.12058
Szwedek E., Glosa do wyroku SN V KRN 631/66, „Państwo i Prawo” 1967, nr 1, s. 110–114.
Tyszkiewicz L., O sposobach przeciwdziałania solidarności między biorącym i dającym łapówkę w obronie przed odpowiedzialnością karną, „Prokuratora i Prawo” 2004, nr 11–12, s. 35–49.
Wanatowska W., Kulesza W., Odpowiedzialność prawna lekarza, Warszawa 1988.
Wolter W., Przestępstwo z art. 286 k.k. w zw. z przepisem art. 46 m.k.k., „Państwo i Prawo” 1948, nr 4, s. 27–42.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Marcinkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.