Słowa kluczowe
zawód medyczny
były zabór rosyjski
Sąd Najwyższy (Izba Karna)
II Rzeczpospolita
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono kwestię wykonywania czynności felczerskich w II Rzeczypospolitej. Zawód felczera istniał w odrodzonej Polsce na obszarach, które przed I wojną światową wchodziły w skład Cesarstwa Rosyjskiego. Polskie władze podejmowały próby ograniczenia działalności osób, które zajmowały się czynnościami felczerskimi. Polski rząd nawet nie ukrywał, że dąży do stopniowej likwidacji tego zawodu. Czynił to m.in. poprzez przygotowywane ustawodawstwo. Jednak w toku stosowania prawa dotyczącego felczerów dochodziło do sporów co do jego interpretacji. Artykuł został przygotowany na podstawie źródeł znajdujących się w Bibliotece Sejmowej, aktów powszechnie obowiązującego prawa, a także orzeczeń Najwyższego Trybunału Administracyjnego oraz Izby Karnej Sądu Najwyższego.
Bibliografia
Dekret z dnia 8 października 1946 r. o zmianie ustawy z dnia 1 lipca 1921 r. o uprawnieniach do wykonywania czynności felczerskich (Dz.U. Nr 55, poz. 312).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 20 stycznia 1922 r. wydane w porozumieniu z Ministrem b. Dzielnicy Pruskiej w przedmiocie wydawania z aptek środków leczniczych oraz określania ich ceny (Dz.U. Nr 11, poz. 100).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 15 marca 1922 r. w przedmiocie wykonania ustawy o przymusowem szczepieniu ochronnem przeciwko ospie (Dz.U. Nr 32, poz. 261).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 20 marca 1922 r. w przedmiocie wykonania ustawy o uprawnieniach do wykonywania czynności felczerskich (Dz.U. Nr 29, poz. 233).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 1922 r. w przedmiocie wprowadzenia na Ziemię Wileńską niektórych rozporządzeń sanitarnych oraz dotyczących aptek (Dz.U. Nr 105, poz. 977).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 18 stycznia 1924 r. w przedmiocie rozdziału kompetencji Ministra Zdrowia Publicznego (Dz.U. Nr 9, poz. 86).
Uchwała nr 392 Prezydium Rządu z dnia 26 maja 1951 r. w sprawie dwuletnich szkół felczerskich (M.P. Nr 50, poz. 666).
Ustawa z dnia 25 lipca 1919 r. w przedmiocie zwalczania chorób zakaźnych oraz innych chorób, występujących nagminnie (Dz.U. Nr 67, poz. 402).
Ustawa z dnia 15 kwietnia 1921 r. w sprawie powołania felczerów do czynnej służby wojskowej (Dz.U. Nr 38, poz. 228).
Ustawa z dnia 1 lipca 1921 r. o uprawnieniach do wykonywania czynności felczerskich (Dz.U. Nr 64, poz. 396).
Ustawa z dnia 2 grudnia 1921 r. w przedmiocie wykonywania praktyki lekarskiej w Państwie Polskiem (Dz.U. Nr 105, poz. 762).
Ustawa z dnia 28 listopada 1923 r. w przedmiocie zniesienia Ministerstwa Zdrowia Publicznego (Dz.U. Nr 131, poz. 1060).
Sprawozdanie komisji wojskowej o projekcie ustawy o powołaniu felczerów do czynnej służby wojskowej (Druk Nr 2376), druk sejmowy Sejmu Ustawodawczego II RP (1919–1922) nr 2549 z 3 marca 1921 r., Biblioteka Sejmowa.
Sprawozdanie komisji zdrowia publicznego o wniosku posła Szybiłły w sprawie skasowania postanowienia administracyjnego b. generał-gubernatora von Beselera z dnia 28/VIII 1917 roku dotyczącego felczerów. Druk sejmowy Sejmu Ustawodawczego II RP (1919–1922) nr 1116 z 25 października 1919 r., Biblioteka Sejmowa.
Sprawozdanie komisji zdrowia publicznego w sprawie rządowego projektu ustawy o felczerach oraz nagłego wniosku posła Szybiłły w przedmiocie skasowania postanowienia administracyjnego b. Gen. Gubernatora v. Beselera z dn. 28 sierpnia 1917 roku (Dz. Pr. Nr 611) (Druk Nr 2099 i 611), druk sejmowy Sejmu Ustawodawczego II RP (1919–1922) nr 2822 z 11 marca 1921 r., Biblioteka Sejmowa.
Projekt ustawy w sprawie zmiany niektórych postanowień ustawy z dnia 1 lipca 1921 r. o uprawnieniach do wykonywania czynności felczerskich, druk sejmowy Sejmu II RP (I kadencja 1922–1927) nr 1986 z 11 czerwca 1925 r., Biblioteka Sejmowa.
Wniosek nagły posła Zygmunta Kadłubowskiego i innych posłów Związku Ludowo-Narodowego w sprawie uprawnienia do wykonania czynności felczerskich, druk sejmowy Sejmu II RP (I kadencja 1922–1927) nr 140 z 26 stycznia 1923 r., Biblioteka Sejmowa.
Wniosek posła Szybiłły i tow. w sprawie skasowania postanowienia administracyjnego b. generał-gubernatora v. Besslera z dnia 28/VIII 1917 r. w sprawie felczerskiej, druk sejmowy Sejmu Ustawodawczego II RP (1919–1922) nr 611 z 5 czerwca 1919 r., Biblioteka Sejmowa.
Wniosek [w sprawie projektu ustawy o felczerach], druk sejmowy Sejmu Ustawodawczego II RP (1919–1922) nr 2099 z 5 października 1920 r., Biblioteka Sejmowa.
Wniosek [w sprawie projektu ustawy „o zastosowaniu postępowania karno- administracyjnego do niektórych przestępstw, karanych dotychczas w postępowaniu sądowym”], druk sejmowy Sejmu II RP (II kadencja 1928–1930) nr 841 z 13 marca 1930 r., Biblioteka Sejmowa.
Wniosek [w sprawie projektu ustawy powołania felczerów do czynnej służby wojskowej], druk sejmowy Sejmu Ustawodawczego II RP (1919–1922) nr 2376 z 13 grudnia 1920 r., Biblioteka Sejmowa.
Sprawozdanie stenograficzne z 224 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 15 kwietnia 1921 r., Biblioteka Sejmowa.
Sprawozdanie stenograficzne z 238 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 23 czerwca 1921 r., Biblioteka Sejmowa.
Sprawozdanie stenograficzne z 239 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 1 lipca 1921 r., Biblioteka Sejmowa.
„Czasopismo Lekarskie”, Łódź 1902.
„Dziennik Urzędowy Województwa Poleskiego”, Brześć nad Bugiem 1926.
„Gazeta Administracji”, Warszawa 1938.
„Gazeta Administracji i Policji Państwowej”, Warszawa 1922.
„Krytyka lekarska”, Warszawa 1907.
„Robotnik”, Warszawa 1919.
Sikorski T. (red.), Orzecznictwo Najwyższego Trybunału Administracyjnego za lata 1922–1929, Warszawa 1930.
Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Drugiej (Karnej). Rok 1920, Warszawa [b.r.w.].
Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Drugiej (Karnej) (Drugie półrocze). Rok 1925, Warszawa [b.r.w.].
Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Drugiej (Karnej). Rok 1926, Warszawa [b.r.w.].
Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Drugiej (Karnej) (Półrocze drugie). Rok 1928, Warszawa [b.r.w.].
Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Drugiej (Karnej), 1931, z. IV, Warszawa [b.r.w.].
Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Karnej, 1936, z. IV, Warszawa [b.r.w.].
Zbiór Wyroków Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Dział A, oprac. K. Bernaczek, W. Borkowski, A. Dubieński, Z. Smolka, r. XI, Warszawa 1933.
Arcta M., Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1946.
Bartoszewicz J., Historya Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, Warszawa 1870.
Cybichowski Z. (red.), Encyklopedja podręczna prawa publicznego (konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego), t. 1: Abolicja – państwo, Warszawa 1926.
Fiktus P., Prawno-społeczna pozycja felczera w Polsce w latach 1945–1989, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały” 2017, nr XV, s. 127–148. DOI: https://doi.org/10.12775/Polska.2017.07
Giedroyć F., Rada Lekarska Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1809–1867), Warszawa 1913.
Karkowska D., Zawody medyczne, Warszawa 2012.
Karłowicz J., Słownik wyrazów obcego a mniej jasnego pochodzenia używanych w języku polskim, z. II (Od F do K włącznie), Kraków 1897.
Milewska M., Pracownicy ochrony zdrowia Mazowsza Północnego w latach 1865–1915, „Rocznik Mazowiecki” 2013, t. XXV, s. 111–131.
Zbiór przepisów prawnych dotyczących zawodu felczerskiego. Cz. 1, Warszawa 1928.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Adam Święch
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
od 2023 r. 