Słowa kluczowe
kodyfikacja prawa karnego
dzieciobójstwo
zabójstwo
przestępstwa przeciw życiu
Jak cytować
Abstrakt
W artykule został omówiony przebieg prac kodyfikacyjnych Sekcji Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej z okresu międzywojennego dotyczący kwalifikacji prawnej czynu zabronionego jako dzieciobójstwo lub zabójstwo dziecka. Analizą zostały objęte zapisy redakcyjne projektów kodeksu karnego z 1932 r. przyjętych przez Sekcję Prawa Karnego oraz towarzysząca pracom kodyfikacyjnym dyskusja na przedmiotowy temat. Zasadność nowelizacji i ujednolicenia regulacji karnych w analizowanym zakresie przedstawiono na przykładzie archiwalnych akt Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim. W dotychczasowej literaturze przedmiotu zagadnienie kodyfikacji zabójstwa dziecka i dzieciobójstwa w okresie II Rzeczypospolitej nie zostało omówione.
Bibliografia
Orzeczenie Najwyższego Trybunału Administracyjnego z dnia 23 listopada 1925 r., Rej. 1547/23 [w:] J.M., Jurysprudencja Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Przewłaszczenie majątków instrukcyjnych. „Gazeta Sądowa Warszawska” 1926, t. 54, nr 26, s. 360-362.
Orzeczenie Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 30 września 1936, sygn. akt C. 3092/35, Orzecznictwo Sądów Polskich, Warszawa 1937.
Orzeczenie Izby Karnej Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1922 r. 204/21, OSP, Nr 356 oraz z dnia 17 stycznia 1923 r., 358/22. OSP II, Nr 360 [w:] Kodeks karny obowiązujący na Ziemiach Zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej z uwzględnieniem najnowszego ustawodawstwa i orzecznictwa Sądu Najwyższego, oprac. R.A. Leżański, J. Kałużniacki, Warszawa - Poznań 1925.
Dekret w przedmiocie niektórych zmian w Kodeksie Karnym i Ustawie Postępowania Karnego (Dz.Pr. z 1918 r., Nr 20, poz. 57).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571).
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 44, poz. 267).
Andrejew I., Ustawowe znamiona czynu. Typizacja i kwalifikacja przestępstw, Warszawa 1978.
Bekerman J., Czy kodeks, czy nowele, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1920, nr 7, s. 49-50.
Bekerman J., Dwa poglądy, „Palestra” 1927, nr 10, s. 474-479.
Bentkowska-Furman J., Przestępczość kobiet w teoriach socjologicznych. Wybrane zagadnienia [w:] D. Semków, I. Kułak (red.), Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Aspekty prawne, kryminologiczne i kryminalistyczne, t. II, Rzeszów 2020.
Bradliński B., Polskie kodeksy karne okresu międzywojnia, „Studenckie Zeszyty Naukowe” 2018, vol. XXI, nr 38, s. 33-44. DOI: https://doi.org/10.17951/szn.2018.21.38.33-44
Brzezińska J., Dzieciobójstwo. Aspekty prawne i etyczne, Warszawa 2013.
Brzezińska J., Matka jako sprawczyni przestępstwa dzieciobójstwa. Rozważania na tle konstrukcji art. 149 k.k. [w:] J. Brzezińska (red.), Przestępczość kobiet. Wybrane aspekty, Warszawa 2017.
Brzezińska J., O niektórych kontrowersjach wokół znamion przestępstwa dzieciobójstwa, „Ius Novum” 2012, nr 2, s. 37-60.
Cieślak M., Przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu [w:] I. Andrejew, L. Kubicki, J. Waszczyński (red.), System prawa karnego, t. IV: O przestępstwach w szczególności, cz. I, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1985.
Czajkowski S., Moc obowiązywania przepisów karnych przedkodeksowych, „Głos Sądownictwa” 1936, nr 6, s. 478-481.
Daszkiewicz K., Przerwanie ciąży czy dzieciobójstwo?, „Państwo i Prawo” 1968, z. 3, s. 497-500.
Daszkiewicz K., Dąbrowski S., Chrościelewski E., Dzieciobójstwo jako zagadnienie prawne, psychiatryczne i medyczno-sądowe, „Państwo i Prawo” 1967, z. 2, s. 235-250.
Dworas-Kulik J., Prawne regulacje dotyczące bigamii w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 2019.
Dworas-Kulik J., Punishing the Conclusion of an Invalid Marriage in Poland in 1918-1932, „Studia Iuridica Lublinensia” 2021, t. 5, s. 207-221. DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2021.30.5.207-221
Gałęska-Śliwka A., Dzieciobójstwo. Analiza karno-medyczna, Toruń 2012.
Giezek J., Kokot R., Granice ludzkiego życia a jego prawna ochrona [w:] B. Banaszak, A. Preisner (red.), Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Warszawa 2002.
Grabowski R., Prawo do ochrony życia w polskim prawie konstytucyjnym, Rzeszów 2006.
Hanausek T., Glosa do wyroku z 14 X 1960 R., III K 787/60, „Państwo i Prawo” 1962, z. 7, s. 200-204.
Hołyst B., Art. 226 k.k. w orzecznictwie sądów i w systemie przepisów prawa karnego, „Nowe Prawo” 1959, nr 2, s. 164-171.
Hołyst B., Niektóre aspekty kryminologiczne i kryminalistyczne dzieciobójstwa, „Państwo i Prawo” 1959, z. 12, s. 1035-1044.
Jakimowicz A., Przestępstwo dzieciobójstwa w Drugiej Rzeczypospolitej, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2004, s. 197-210.
Jankowska L., Dzieciobójstwo - podstawy prawne i medyczne kwalifikacji do kategorii przestępstw uprzywilejowanych i jego motywy [w:] A. Ziółkowska (red.), Prawnokarne aspekty ochrony początków życia ludzkiego, Toruń 2019.
Kodeks karny obowiązujący na Ziemiach Zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej z uwzględnieniem najnowszego ustawodawstwa i orzecznictwa Sądu Najwyższego, oprac. R.A. Leżański, J. Kałużniacki, Warszawa - Poznań 1925.
Kodeks karny obowiązujący tymczasowo w Rzeczypospolitej Polskiej na ziemiach b. zaboru rosyjskiego z dodaniem przepisów przechodnich i ustaw zmieniających i uzupełniających postanowienia karne kodeksu, odpowiednich przepisów Kodeksu Karnego Niemieckiego i Ustawy Karnej Austrjackiej, obowiązujących w pozostałych dzielnicach Rzplitej oraz Komentarza i orzeczeń Sądu Najwyższego, oprac. W. Makowski, t. III, Warszawa 1922.
Kodeks Karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 r., z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami po roku 1918 wraz z ustawą wprowadzającą do Kodeksu Karnego dla Związku Północno-Niemieckiego (Rzeszy Niemieckiej z dnia 31 maja 1870 r.) przekł. Urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa B. Dzielnicy Pruskiej [w:] Ustawy byłej Dzielnicy Pruskiej, t. 1, Poznań 1920.
Kodeks karny z r. 1903 (przekład z rosyjskiego) z uwzględnieniem zmian i uzupełnień obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 maja 1921 r., Warszawa 1922.
Kondratowicz I., Kilka uwag do projektu kodeksu karego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1930, nr 44, s. 623-626.
Koredczuk J., Zaborcze kodyfikacje prawa karnego materialnego w Polsce w okresie przejściowym w latach 1918-1932 [w:] J. Przygodzki (red.), Okresy przejściowe - ustrój i prawo, Wrocław 2019.
Księżopolska-Breś A., Odpowiedzialność karna za dzieciobójstwo w polskim prawie karnym, Warszawa 2010.
Kuczma P., Prawna ochrona życia [w:] M. Jabłoński (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, Wrocław 2014.
Lityński A., Dwa kodeksy karne 1932 w osiemdziesiątą rocznicę, „Roczniki Administracji i Prawa. Teoria i Praktyka” 2012, s. 207-218.
Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917-1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, Warszawa 2012.
Lityński A., Wydział Karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Katowice 1991.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem i orzecznictwem Sądu Najwyższego 1935-1936 nr zb. 1-134, Lwów 1935.
Makarewicz J., Projekt rządowy o zakresie działania kodeksów karnych obowiązujących w Polsce, „Przegląd Prawa i Administracji” 1919, nr 44, s. 40-61.
Marzec-Holka K., Dzieciobójstwo - przestępstwo uprzywilejowane czy zbrodnia, Bydgoszcz 2004.
Matynia-Kłos J., Problem prawidłowego zakreślenia okresu porodu a jego wpływ na poprawną kwalifikację czynu zabronionego jako dzieciobójstwo [w:] D. Semków, I. Kułak (red.), Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Aspekty prawne, kryminologiczne i kryminalistyczne, t. II, Rzeszów 2020.
Mogilnicki A., Prawo karne w pierwszym dziesięcioleciu odrodzonego Państwa Polskiego; „Gazeta Sądowa Warszawska” 1928, nr 46, s. 723-728.
Neymark E., Zagadnienie unifikacji prawa karnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1925, nr 22 i 23, s. 359-361.
Orlikowska M., Rzeszutko D., Dzieciobójstwo: typ uprzywilejowany zabójstwa czy zabójstwo w ograniczonej poczytalności? [w:] A. Ziółkowska (red.), Prawnokarne aspekty ochrony początków życia ludzkiego, Toruń 2019.
Papierkowski Z., Dzieciobójstwo w świetle prawa karnego. Studium prawno-porównawcze, Lublin 1947.
Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach, przepisów wprowadzających obie te ustawy oraz do rozporządzenia prezydenta R.P. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu państwa z dnia 24 października 1934 roku (Dz.U. Nr 94, poz. 851) z uwzględnieniem ustawy karnej skarbowej, ordynacji podatkowej, kodeksu karnego wojskowego, ustaw dodatkowych, orzecznictwa Sądu Najwyższego, Kraków 1936.
Piskorski J., Geneza wewnątrzrodzinnych zabójstw nieletnich dzieci w świetle wybranych teorii kryminologicznych [w:] K. Ilski, Z. Kopeć, E. Kraskowska (red.), Zabójstwo dziecka w literaturze i kulturze europejskiej, t. II, Poznań 2015.
Polski kodeks karny z 11 VII 1932 r. wraz z prawem o wykroczeniach, przepisami wprowadzającymi i utrzymanemi w mocy przepisami kodeksu karnego austriackiego, niemieckiego, rosyjskiego i skorowidzem. Komentarzem zaopatrzyli K. Sobolewski i A. Laniewski, Lwów 1932.
Projekt części szczególnej kodeksu karnego w redakcji, przyjętej w pierwszem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R. P. [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. 4, z. 3, Warszawa 1929.
Projekt kodeksu karnego przyjętej w drugiem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R. P., uzasadnienie części szczególnej karnego w redakcji, przyjętej w drugiem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R. P. [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. 4, z. 3, Warszawa 1930.
Projekt kodeksu karnego w redakcji, przyjętej w drugiem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R. P. [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. 4, z. 3, Warszawa 1930.
Projekt kodeksu karnego w redakcji, przyjętej w trzeciem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R. P. [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. 5, z. 5, Warszawa 1931.
Projekt wstępny części szczególnej kodeksu karnego oprac. przez red. gł. Juljusza Makarewicza [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. 4, z. 2, Warszawa 1926.
Projekt wstępny części szczególnej kodeksu karnego oprac. przez Wacława Makowskiego [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. 4, z. 1, Warszawa 1926.
Protokół I-go posiedzenia Sekcji Prawa Karnego Materjalnego Komisji Kodyfikacyjnej [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Wydział Karny. Sekcja Prawa Karnego, t. 1, z. 2, Warszawa - Lwów 1922.
Rajnhardt R., Dzieciobójstwo czy zabójstwo dziecka, czyli o racjonalizację znamion art. 149 k.k. [w:] L. Boguni (red.), Nowa kodyfikacja prawa karnego, t. XX, Wrocław 2006.
Rappaport E.S., Nowela karna z dn. 9 grudnia 1918, jej braki i skutki, „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” 1918, z. 1-4, s. 521-536.
Rappaport E.S., Zagadnienie kodyfikacji prawa karnego w Polsce, „Przegląd Prawa i Administracji” 1920, nr 45, s. 31-45.
Sarnecki P., Art. 38 [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, Warszawa 2003.
Sekuła K., O zbędności jednego z typów uprzywilejowanych zabójstwa - dzieciobójstwo w polskich kodeksach karnych, „Państwo i Społeczeństwo” 2014, nr 4, s. 39-49.
Sindlewski E.A., Czy utrzymać pojęcie dzieciobójstwa w kodeksie karnym, „Nowe Prawo” 1963, z. 7-8, s. 777-787.
Sindlewski E. A., Przyczynek do problematyki przestępstwa dzieciobójstwa, „Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo” 1962, z. 26, s. 65-80.
Sitarz O, Prawo dziecka do życia w świetle art. 149 kodeksu karnego, „Przegląd Sądowy” 2004, z. 2, s. 68-90.
Szeper M., Okres porodu w art. 226 k.k., „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934, nr 4, s. 50-51.
Tagancew N., Kodeks karny (22 marca 1903 r.), tłum. L. Konic, t. IV, Warszawa 1922.
Tarnawski M., Zabójstwo uprzywilejowane w ujęciu polskiego prawa karnego, Poznań 1981.
Ustawa karna z dnia 27 maja 1852 r. I. 117 dpp.: z uwzględnieniem wszelkich zmieniających ją ustaw austriackich i polskich wraz z najważniejszymi ustawami dodatkowymi, wydał J.W. Willaume, Lwów 1929.
Więckiewicz K., Historia reakcji prawno-karnej na zjawisko dzieciobójstwa - przegląd trendów [w:] K. Ilski, Z. Kopeć, E. Kraskowska (red.), Zabójstwo dziecka w literaturze i kulturze europejskiej, t. II, Poznań 2015.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Judyta Dworas-Kulik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
od 2023 r. 