Jana Baszkiewicza Powstanie zjednoczonego państwa polskiego a nauka historii prawa pierwszej połowy lat pięćdziesiątych XX wiek

Abstrakt

W swoim wystąpieniu tylko w nikłym stopniu będę zajmował się treścią książki Jana Baszkiewicza. Jako nie-mediewiście byłoby mi zresztą trudno ustosunkować się do kwestii szczegółowych. Pragnę natomiast wykorzystać inicjatywę powrotu do tego dzieła sprzed 50 lat, powstałego w środowisku historyczno-prawnym i wagę prowadzonych wokół jego tez dyskusji, które dane było mi śledzić jeszcze w pierwszym okresie asystentury -jako pretekst do podjęcia nieśmiałej refleksji nad stanem nauk historyczno-prawnych w Polsce tamtych lat, będących -jak wiadomo - okresem budowy totalitaryzmu w ustroju i tzw. „przełomu metodologicznego” w nauce, pod kątem ich odporności na naciski ze strony polityki i ideologii. Takiej oceny dotąd nie mamy; ostatnie próby pochodzą z połowy lat pięćdziesiątych i potem z lat sześćdziesiątych. Były one podejmowane na polityczne zamówienie z okazji pierwszych okrągłych rocznic Polski Ludowej i formułowane z pozycji akceptacji dla zasad materializmu historycznego. Jednym z nielicznych wyjątków są tu interesujące uwagi Juliusza Bardacha w tekstach napisanych z okazji 100-lecia Polskiego Towarzystwa Historycznego i na temat genezy Instytutu Historii PAN, wznowionych ostatnio z okazji jubileuszu 90. rocznicy urodzin tego badacza