Towarzystwo Kredytowe Ziemskie dla Guberni Litewskich (1860-1862)

Abstrakt

W porozbiorowych dziejach ziem byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego włączonych w obręb Cesarstwa Rosyjskiego, cezurą niezwykle istotną stała się data śmierci Miko[1]łaja I-18 lutego 1855 roku oraz objęcie tronu przez jego następcę - Aleksandra II . To właśnie te wydarzenia zdawały się zwiastować przełom w dotychczasowych, wzajemnie antagonistycznych relacjach polsko-rosyjskich w guberniach zachodnich, gdyż cały, kończący się właśnie okres panowania, był postrzegany przez polską szlachtę prowincji litewsko-ruskich jako tryumf „despotyzmu moskiewskiego”, a imperatorska niełaska wobec Polaków, uzewnętrzniana w formie carskich ukazów, spowodowała, jak ujmował to anonimowy agent Hotelu Lambert, że zapomnieliśmy czem jesteśmy, a zalęknieni i niedołężni z panicznym strachem i służalczą gotowością wypełnialiśmy rozkazy Jego Cesarskiej Mości, jak szeroka ziemia polska - od krańca do krańca panował w niej batóg Moskiewski, a urzędnicy carscy kazali sobie płacić nie za czyny buntownicze (bo ich wcale nie było), ale za myśli tylko. Mikołaj tak nas umiał oddzielić od reszty myślącego świata, tak przerwać potrafił wszelkie komunikacje z emigracją, a w kraju tak zręcznie pozamykał do więzień wszystkie polskie zachcenia, że materiałów do historii polskiej tej doby, szukać trzeba nie na ziemi polskiej, ale w więzieniach moskiewskich i na tułactwie.