Wpływ Summa utriusque iuris mistrza Rajmunda na regulację dziedziczenia testamentowego w Statucie litewskim I z 1529 roku

Abstrakt

Prawo spadkowe w Statutach litewskich stanowi temat już wielokrotnie podejmowany w polskim piśmiennictwie. Jego popularność wiąże się z poszukiwaniem w przepisach regulujących dziedziczenie testamentowe wpływów prawa rzymskiego, analizowanych przez plejadę polskich badaczy: Józefa Czackiego, Franciszka Morze, Ignacego Daniłowicza, Franciszka Bossowskiego, Rafała Taubenschlaga, Stanisława Ehrenkreutza, Karola Koranyiego oraz Juliusza Bardacha. Przed kilku laty Sławomir Godek wyczerpująco zreferował stan badań nad wpływami prawa rzymskiego w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim, sam również poświęcił szereg prac zagadnieniu recepcji prawa justyniańskiego w trzech Statutach litewskich, zwłaszcza w zakresie prawa spadkowego oraz opiekuńczego. Przeprowadzone przez niego analizy dowiodły znacznych zbieżności regulacji prawa opiekuńczego i dziedziczenia testamentowego w kodyfikacji justyniańskiej i kodeksach litewskich. Potwierdził on ustalenia K. Koranyiego i F. Bossowskiego, że wpływ prawa rzymskiego można wiązać już z I Statutem litewskim, a nawiązując do ustaleń R. Taubenschlaga i J. Bardacha opowiedział się za bezpośrednią romanizacją z prawa justyniańskiego. Jak jednak sam zauważył we wstępie do swojej książki, przyjęta przez niego metoda porównywania tekstów Statutów z fragmentami kodyfikacji Justyniana stanowi jeden z etapów w badaniach źródłoznawczych nad pomnikami litewskimi i tym samym zagadnienie źródeł Statutów litewskich wciąż stanowi otwartą kwestię do dalszych poszukiwań.