Międzynarodowa Komisja do Badania Historii Zgromadzeń Stanowych i Instytucji Parlamentarnych (1936-2008) i udział w niej polskich badaczy

Abstrakt

Inicjatywa powołania do życia międzynarodowej komisji historyków i historyków prawa do badania dziejów stanów pojawiła się po raz pierwszy na VII Międzynarodowym Kongresie Nauk Historycznych w roku 1933, w Warszawie. Na posiedzeniu plenarnym Kongresu w dniu 21 sierpnia 1933 r. Stanisław Kutrzeba (1876-1946) wygłosił referat o zasadach, na których opiera się władza zwierzchnia, z jednej strony, oraz zasadach wolności czy swobód, do których odwołuje się społeczeństwo, z drugiej strony; analiza ta dotyczyła dziejów stanów w Europie od średniowiecza po czasy współczesne („Les principes de l'autorité et de la liberté, dans l'histoire des Etats de l'Europe depuits l'époque du Moyen Age jusqu'a l'époque contemporaine"). Karol Górski, uczestnik tego kongresu, pisał po kilkudziesięciu latach, iż na kongresie tym właśnie Stanisław Kutrzeba wystąpił z propozycją niezwykle ważną dla przyszłości badań nad dziejami stanów czy w ogóle parlamentaryzmu i systemów politycznych w Europie w kontekście porównawczym. Ostatnio John Rogister pisze, iż inicjatorami utworzenia Commission Internationale pour 1'Historie des Assemblées d'États (CIHAE), czyli Międzynarodowej Komisji do Badania Historii Zgromadzeń Stanowych na wspomnianym Kongresie w Warszawie byli dwaj historycy: Belg Emile Lousse (1905-1986) i Francuz François Olivier-Martin (1879-1952), profesor prawa na Sorbonie. Wydaje się, że inicjatywa Kutrzeby znalazła wówczas poparcie tych badaczy i podjęli się oni, już samodzielnie, jej realizacji. Co prawda Stanisław Kutrzeba uczestniczył w VIII Kongresie Nauk Historycznych w Zürichu w 1938 r., i miał tam referat, porównując uwarunkowania rozwoju stanów w Europie Zachodniej i Wschodniej („Les principes du développment des états en Europe occidentale et oriente"), to jednak we władzach tej nowej komisji go nie odnajdujemy.