Kryzys parlamentaryzmu w Polsce w teorii i publicystyce socjalistycznej w latach 1926 - 1930

Abstrakt

Demokracja parlamentarna stanowi do dziś najbardziej postępową formę rządów w kapitalizmie. Problem jej kształtu ustrojowego, rozwiązań instytucjonalnych, zajmował w przeszłości ruchu robotniczego naczelne miejsce w działalności programowej i politycznej.

Do wprowadzenia ustroju parlamentarnej demokracji w Polsce przywiązywali ogromną wagę socjaliści polscy. Programy Polskiej Partii Socjalistycznej od 1892 r. aż do początku lat trzydziestych XX w. jednakowo ujmowały tę kwestię. W przekonaniu większości socjalistów demokracja parlamentarna miała otwierać społeczeństwu, a w szczególności klasie robotniczej, możliwość oddziaływania na politykę państwa. Dzięki udziałowi w wyborach, posiadaniu reprezentacji w parlamencie, dzięki instytucjom demokracji bezpośredniej, tj. inicjatywie ludowej i referendum ludowym, masy pracujące czułyby się związane z własną państwowością, Ponadto przewidywali, że w ramach tej formy państwa kapitalistycznego w Polsce możliwie jak najszybciej nastąpi pełna emancypacja proletariatu i przejmie on władzę w sposób legalny, pokojowy — na drodze „rewolucji w majestacie prawa" — jak mawiał F. Perl, jeden z czołowych ideologów i działaczy PPS.