Średniowieczne narzędzia tortur. Uwagi o włoskiej wystawie archeologicznoprawnej

Abstrakt

Archeologia prawna narodziła się w Polsce dopiero przed kilkunastu laty, podczas gdy w państwach Europy Zachodniej była przedmiotem zainteresowań już w XIX w., a obecnie ma w nich znaczące osiągnięcia. Różnorodność zabytków archeologicznoprawnych zmusza do ich selekcji i uporządkowania. W tym względzie przyjmowane są liczne kryteria, częstokroć polemiczne. Na podkreślenie zasługuje zatem idea koncentracji takich zabytków, które pełniły w przeszłości jednorodne funkcje związane bezpośrednio z wymiarem sprawiedliwości. Zachowane relikty materialne, jakkolwiek wyszły z użycia, wielokrotnie nie uległy zapomnieniu czy zniszczeniu, a to co przetrwało podlega ekspozycji. Potwierdzeniem tego jest zorganizowanie w kilku miastach Europy Zachodniej (Rothenburgu, Regensburgu, Toledo czy Salzburgu) specjalnych muzeów kryminalnych eksponujących dawne narzędzia wykonywania tortur i kar śmierci. Z reguły są one stałe i mieszczą się w zamkach, ratuszach czy dawnych izbach tortur. Zasadniczym wyjątkiem są zbiory włoskie prezentowane w ramach wystawy „Strumenti di tortura medioewo”, która ma charakter objazdowy. Ekspozycja ta prezentowana była w większości miast włoskich oraz w kilku krajach europejskich, zaś piszący obejrzał ją niegdyś w Wenecji. Obecnie staraniem komisarzy wystawy, ze strony włoskiej Pana Franca Leonardiego, a ze strony polskiej Pana Piotra Buczkowskiego, została ona sprowadzona do Polski i jest eksponowana w kilku większych miastach pod nazwą „Średniowieczne narzędzia tortur”. Wystawę zapoczątkowano latem 1995 roku w Gdańsku, a następnie mogli ją obejrzeć mieszkańcy Szczecina, Koszalina, Gorzowa, Warszawy, a w dalszej kolejności również innych ośrodków.