Tatarzy w służbie Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku. Studium historycznoprawne

Abstrakt

W toku burzliwych dziejów Rzeczypospolitej osiedlili się w jej granicach liczni przedstawiciele ludów orientalnych: Ormianie, Żydzi, Karaimi, Czeremisi i Tatarzy, różniący się antropologicznie, etnicznie i kulturowo, a także językiem i wyznaniem od pozostałych mieszkańców Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ludność tatarska stanowiła przytłaczającą większość mieszkających na obszarze Rzeczypospolitej wyznawców islamu. Główne jej skupiska znajdowały się na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Osiedlanie się Tatarów na Litwie rozpoczęło się w połowie XV w., z tym największe jego nasilenie przypadło na wiek XV i pierwszą połowę XVI w. Napływali oni na te ziemie w kilku wielkich falach. Migracja ich była wynikiem kilku przyczyn, spowodowały ją m. in. rozpad Złotej Ordy, związane z tym wojny, a także walki między chanatami i ordami. W ich wyniku chronili się na Litwie zwolennicy pokonanych pretendentów do władzy. Część z nich pozostała na tym obszarze na zawsze. Oprócz nich znaczną liczbę tatarskich mieszkańców Wielkiego Księstwa Litewskiego stanowili potomkowie jeńców wziętych do niewoli podczas licznych walk z Tatarami.