Austria wobec Galicji i Czech w dobie przemian ustrojowych monarchii habsburskiej (1861-1871)

Abstrakt

Kluczem do ustrojowej przebudowy monarchii habsburskiej w obliczu krachu neoabsolutnych rządów w 1859 r. było zawarcie porozumienia z Węgrami. Polityka wobec Polaków i Czechów była więc niejako pochodną sposobów rozwiązywania przez Austrię kwestii węgierskiej, najpierw w drodze realizacji koncepcji federalistycznej, następnie centralistyczniej i ostatecznie dualistycznej w 1867 r. Rola Galicji i Czech niepomiernie wzrosła z chwilą dojścia do skutku ugody z Węgrami i wprowadzenia dwóch centralizmów: austriackiego - w Przedlitawii (tj. krajach niewęgierskich) i węgierskiego - w Zalitawii. Utrzymanie się dualizmu austro-węgierskiego zawisło bowiem od postawy sejmów: galicyjskiego i czeskiego. Silny opór wobec przyjętych rozwiązań ustrojowych ze strony dwóch największych grup słowiańskich groził destabilizacją stosunków w austriackiej części państwa. Było jasnym, że stworzenie Austro-Węgier oznaczało jednoczesne przekreślenie aspiracji Polaków do szerokiej autonomii w ramach federalistycznej monarchii, jak również odrzucenie dążeń Czechów do uzyskania samodzielności przez przywrócenie praw państwowych korony czeskiej. Wysiłki polityków austriackich zmierzać musiały do przedstawienia oferty ugody, jeśli w Austrii miała nastąpić - względna chociażby - normalizacja stosunków narodowościowych.