Z najnowszych badań nad Prawdą Ruską

Abstrakt

Prawda Ruska od dwóch przeszło stuleci stanowi przedmiot naukowego badania. Literatura jej dotycząca jest bogata i niemałe są jej dokonania w interpretacji samego pomnika prawa, jak i jego historycznego kontekstu. Niemniej każda generacja historyków, w tym i historyków prawa, odczytuje na nowo treści tego najdawniejszego pomnika prawa ruskiego, wykorzystując osiągnięcia współczesnej nauki, ale też wykorzystując dorobek badaczy ubiegłych pokoleń. Tak też czyni w niewielkiej, ale treściwej, monografii poświęconej Prawdzie Ruskiej leningradzki historyk Michaił B. Swierdłow. Tytuł jego książki: Ot Zakona Rus-kogo k Russkoj Prawdie („Juridiczeskaja Literatura”, Moskwa 1988, ss. 175) podkreśla ujęcie dynamiczne; w tekście dominują podejścia kompleksowe i porównawcze. Ujęcie to i podejścia są tu nie tylko użyteczne, ale wręcz konieczne ze względu zarówno na niewielką liczbę źródeł, a także na okres przemian, w jakim powstawał pomnik prawa będący przedmiotem badania. Dodajmy, że pierwszym autorem, który Prawdę Ruską ujął w aspekcie porównawczym był Ignacy Benedykt Rakowiecki. Treść jego dzieła poprzedzającego publikację tekstu Prawdy i jej polskiego przekładu obrazuje tytuł: Prawda Ruska czyli prawa wielkiego księcia Jarosława Władimirowicza [...] których teksta [...] poprzedza rys historyczny obyczajów, religii, praw i języka uczonych słowiańskich i słowiańno-ruskich narodów (t. I, Warszawa 1820). Rakowiecki wyprzedził znane prace niemieckojęzycznych profesorów Uniwersytetu w Dorpacie — G. Eversa (1826), a następnie E. S. Tobiena (1845), którzy uwzględnili, pisząc o genezie Prawdy Ruskiej, normy prawne zawarte we wcześniejszych traktatach rusko-bizantyjskich dziesiątego stulecia.