Miary wzorcowe objętości w miastach polskich do początku XIX wieku

Abstrakt

Zagadnienie miar wzorcowych w postaci naczyń metalowych jest szczególnie ważne dla miast polskich i w związku z tym nasuwają się różne pytania. W szczególności jest interesujące, jak dawno miary tego rodzaju znane były w miastach polskich, jak one wyglądały i jak przedstawiała się ich ochrona prawna?

Należy zaznaczyć, że problem miar wzorcowych jest nie tylko zagadnieniem metrologii jako nauki pomocniczej historii, ale w dużym stopniu wiąże się z historią społeczno-gospodarczą, historią techniki i historią prawa. Należy też do problematyki archeologii prawniczej i ma swą wagę dla historii sztuki. Naczynie bowiem może mieć kształt estetyczny o dużych walorach artystycznych, a równocześnie może być zaopatrzone w napisy i znaki. Wszystko to wymaga więc szerokiego spojrzenia i drobiazgowych zarazem zabiegów w zdobywaniu wiadomości, rozproszonych po źródłach, gotowych opracowaniach czy muzeach.

W rozważaniach tych mniej będzie mnie interesować strona ściśle metrologiczna, pragnę natomiast zwrócić większą uwagę na stronę techniczną miar wzorcowych, na ich kształt i związki z historią prawa. Należało przede wszystkim ustalić, czy do dziś zachowały się w Polsce miary wzorcowe objętości w postaci naczyń, pochodzących sprzed roku 1800. W tym celu wystosowałem odpowiednie pisma z pytaniami do muzeów historycznych lub muzeów posiadających działy historyczne w Polsce.