Keywords
Galicia
education
women
How to Cite
Number of views: 30
Number of downloads: 19
Abstract
The article presents the legal aspects of the organisation of girls’ high schools in Austria and the selected examples of the practice of the Galician institutions. Its main aim is to indicate the solutions which were adopted at the time concerning the status, teaching staff, subjects taught, and examinations conducted. The institutions of this type were established in Galicia at the beginning of the twentieth century and they were to provide an education for girls to a greater extent than the lower-level schools which were contemporarily in operation. The research employed historical-legal and dogmatic methods. Thanks to the former, it was possible to portray individual institutions and legal solutions in a broader context; and thanks to the latter, it was possible to analyse the normative material. The adopted solutions, despite their positive resonance, cannot be highly rated, for instance, due to the lack of teaching of classical languages. The sources of the article are the ordinances of the Minister of Religion and Education, circulars of the Imperial-Royal National School Board, annual reports of individual institutions published in book form, and press reports.
References
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1904, r. VIII, nr 22, 29.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1905, r. IX, nr 14.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1906, r. X, nr 4, 6, 8, 14.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1907, r. XI, nr 3, 23, 27, 28.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1908, r. XII, nr 14, 15, 18, 32.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1909, r. XIII, nr 7, 8, 30.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1911, r. XV, nr 4.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1912, r. XVI, nr 23.
Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1916, r. XX, nr 14.
Obwieszczenie c.k. Namiestnictwa z dnia 6 lipca 1867 r., liczba 5306 Pr. tyczące się ustanowienia Rady szkolnej krajowej dla Królstwa Galicyi i Lodomeryi z Wielk. Księst. Krakowskiem, Dz.u.kr., Lwów 1867, cz. IV, nr 12.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...] w sprawie katalogów klasowych, Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1904, r. VIII, nr 2.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...] w sprawie powstrzymywania młodzieży szkolnej od demonstracyi i strajków. Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1918, r. XXII, nr 3.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...] w sprawie prowadzenia kroniki szkolnej. Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1913, r. XVII, nr 12.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...] w sprawie przyjmowania ukończonych uczennic publicznych liceów żeńskich do seminaryów nauczycielskich żeńskich, Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1904, r. VIII, nr 2.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...] w sprawie środków zaradczych na wypadek pożaru w budynkach szkolnych, Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1908, r. XII, nr 16.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...] w sprawie unikania zbędnych wyrazów obcych w języku niemieckim. Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1916, r. XX, nr 10.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...] w sprawie uproszczenia postępowania przy ustnych egzaminach dojrzałości, Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1906, r. X, nr 16.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej [...]w sprawie popierania liceów żeńskich i ewentualnego przypuszczenia uczennic do nauki wspólnej z męską młodzieżą w szkołach średnich. Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1910, r. XIV, nr 25.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej do Dyrekcji wszystkich szkół średnich [...] w sprawie założenia Muzeum szkolnego, Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1903, r. VII, nr 36.
Okólnik c.k. Rady Szkolnej Krajowej, Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi, Lwów 1905, r. IX, nr 33.
Piwocki J. (red.), Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych, t. IV, Lwów 1912.
Piwocki J. (red.), Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych, t. VI, Lwów 1913.
Rozporządzenie Ministerstw spraw wewnętrznych oraz wyznań i oświaty z dnia 7 kwietnia 1904, zawierające dopuszczenie abituryentek publicznych liceów żeńskich do zawodu farmaceutycznego (przemysłu aptekarskiego), Dz.u.p. 1904, cz. XXII, nr 40.
Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z dnia 21 marca 1873, względem egzaminu lekarzów i weterynarzów dla otrzymania stałej posady w publicznej służbie zdrowia przy urzędach administracyjnych, Dz.U.P. 1873, cz. XII, nr 37.
Rozporządzenie Ministra wyznań i oświaty w porozumieniu z Ministerstwem spraw wewnętrznych z dnia 3 września 1900, tyczące się dopuszczenia niewiast do nauk medycznych i do doktoratu z wszech nauk lekarskich, Dz.U.P. 1900, cz. LXIV, nr 149.
Rozporządzenie Ministra wyznań i oświaty w porozumieniu z Ministrem spraw wewnętrznych z dnia 27 stycznia 1898, tyczące się regulaminu powszechnego naukowego i służbowego szkół dla położnych, Dz.U.P. 1898, cz. IX, nr 35.
Rozporządzenie Ministra wyznań i oświaty z dnia 19 marca 1896, tyczące się nostryfikacji dyplomów doktorskich z medyny uzyskanych przez kobiety za granicą, Dz.U.P. 1896, cz. XX, nr 45.
Rozporządzenie Ministra wyznań i oświaty z dnia 23 marca 1897, tyczące się dopuszczenia niewiast do uczęszczania na wydziały filozoficzne c.k. uniwersytetów w przymiocie uczennic zwyczajnych i nadzwyczajnych, Dz.U.P. 1897, cz. XXVIII, nr 84.
Rozporządzenie Ministra Wyznań i Oświaty z dnia 3 października 1901, zawierające przepisy o odbywaniu egzaminów dojrzałości w liceach żeńskich, L. 27.915, Dziennik Urzędowy, Lwów 1903, r. VII, nr 34.
Starzyński S. (red.), Kodeks prawa politycznego czyli Austryackie Ustawy Konstytucyjne 1848–1903, Lwów 1903.
Statut organizacyjny tyczący się ustanowienia Rady szkolnej krajowej w Królestwie Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem, Dz.u.kr., Lwów 1867, cz. IV.
Ustawa o radzie szkolnej krajowej z dnia 15 lutego 1905, Dz.u.kr., 1905, cz. VI, Nr 39.
Ustawa z dnia 14 maja 1869 ustanawiająca zasady nauczania w szkołach ludowych, Dz.U.P. 1869, cz. XXIX, Nr 62.
Bilewicz A., Prywatne średnie, ogólnokształcące szkolnictwo żeńskie w Galicji w latach 1867–1914, Wrocław 1997.
Bischof G., Pelinka A., Thurner E. (red.), Women in Austria, New York 2017. DOI: https://doi.org/10.4324/9781351299084
Bobrzyński M., Statut Rady Szkolnej Krajowej Galicyjskiej. Studyum prawno-polityczne, Kraków 1903, https://polona.pl/item/statutradyszkolnejkrajowejgalicyjskiejstudyumprawno-polityczne,Njc4NTc1OTk/8/#info:metadata.
Czajecka B., „Z domu w szeroki świat”: droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
Devechy S.M., Sprawozdanie Gimnazyum Realnego i Liceum SS. Urszulanek w Kołomyi z prawem publiczności za rok szkolny 1912/13, Kołomyja 1913.
Dormus K., Kazimiera Bujwidowa 1867–1932. Życie i działalność społeczno-oświatowa, Kraków 2002.
Dormus K., Krakowskie gimnazja żeńskie przełomu XIX i XX wieku, „Studia Paedagogica Ignatiana” 2016, t. 19, nr 2, s. 90, https://apcz.umk.pl/SPI/article/view/SPI.2016.2.004. DOI: https://doi.org/10.12775/SPI.2016.2.004
Dormus K., Wątek kształcenia dziewcząt w reformach szkolnych od czasów Komisji Edukacji Narodowej do II wojny światowej, „Biuletyn Historii Wychowania” 2015, nr 33, s. 23–40. DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2015.33.2
Dutkowa R., Żeńskie gimnazja Krakowa w procesie emancypacji kobiet (1896–1918), Kraków 1995.
Good D.F., Grandner M., Maynes M.J. (red.), Austrian women in the nineteenth and twentieth centuries: cross-disciplinary perspectives, New York – Oxford 1996.
Grodziski S., Sejm Krajowy Galicyjski, t. I–II, Kraków 2018.
Gruziel D., Antonina Machczyńska, http://www.herstorie.pl/kobiety/.
Gulczyńska J., Drogi edukacyjne pokolenia Urszuli Ledóchowskiej, „Paedagogia Christiana” 2008, t. 22, nr 2, s. 133–148.
Kliś A., Uwagi Stanisława Zarańskiego o galicyjskim ustroju szkolnym, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny” 1984, z. 92, Prace z Historii Oświaty i Wychowania 1, s. 33–43.
Kopia H., Licea i gimnazya żeńskie w Przedlitawii, Lwów 1896.
Kozak S., Aktywność gospodarcza kobiet w Galicji w świetle „Skorowidza przemysłowo-handlowego” z 1912 roku. Zarys problematyki, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2014, z. 13, s. 81–95. DOI: https://doi.org/10.18778/2080-8313.13.06
Kozak S., Kierunki aktywizacji zawodowej kobiet w Galicji w końcu XIX i na początku XX wieku w świetle spisów ludności, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2019, t. 146, z. 1, s. 101–128. DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.006.9570
Łazuga W., Kalkulować… Polacy na szczytach C.K. Monarchii, Poznań 2013.
Mackiewicz J., Pierwsze kobiety z dyplomem lekarza na terenie zaborów rosyjskiego i austriackiego, „Medycyna Nowożytna” 1999, nr 6/2, s. 79–98.
Małecki M., Wydział Krajowy sejmu galicyjskiego. Geneza, struktura i zakres kompetencji, następstwo prawne, Kraków 2014.
Niedziałkowska W., Sprawozdanie Liceum Żeńskiego W. Niedziałkowskiej za rok szkolny 1904/5, Lwów 1905.
Pelczar R., Miejsce wiejskich szkół elementarnych i ich nauczycieli w życiu społeczności chłopskich w Galicji, „Galicja. Studia i Materiały” 2015, nr 1, s. 114–133.
Pelczar R., Niższe szkoły realne w Galicji w latach 1842–1873, „Prace Historyczne” 2022, nr 149, z. 1, s. 97–122. DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.22.006.14619
Rigler E., Frauenleitbild und Frauenarbeit in Österreich: vom ausgehenden 19. Jahrhundert bis zum Zweiten Weltkrieg, München 1976. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110655780
Ruta Z., Wyższa Szkoła Realna oraz III Gimnazjum i Liceum im. Adama Mickiewicza w Tarnowie w latach 1897–1939, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny” 1981, z. 75, Prace Pedagogiczne 3, s. 111–125.
„Czas” 1894, r. 47, nr 161, s. 2.
„Dziennik Polski” (wydanie popołudniowe) 1902, r. XXXV, nr 404, s. 4.
„Dziennik Polski” (wydanie popołudniowe) 1902, r. XXXV, nr 412, s. 4.
„Dziennik Polski” (wydanie popołudniowe) 1903, r. XXXVI, nr 273, s. 2.
„Dziennik Polski” (wydanie popołudniowe) 1904, r. XXXVII, nr 556, s. 3–4.
„Dziennik Polski” (wydanie poranne) 1904, r. XXXVII, nr 394, s. 4.
„Gazeta Narodowa” 1906, r. XLVI, nr 56, s. 2.
„Gazeta Narodowa” 1907, r. XLVII, nr 7, s. 2.
„Gazeta Powszechna” 1910, r. III, nr 207, s. 4.
„Gazeta Wieczorna” 1911, r. 1, nr 408, s. 6.
„Głos Narodu” 1913, r. XXI, nr 146, s. 2.
„Głos Narodu” (wydanie poranne) 1918, r. XXVI, nr 121, s. 3.
„Głos Narodu: dziennik polityczny, założony w roku 1893 przez Józefa Rogosza” (wydanie poranne) 1902, r. X, nr 49 s. 2–3.
„Głos Narodu: dziennik polityczny, założony w roku 1893 przez Józefa Rogosza” (wydanie poranne) 1902, r. X, nr 145, s. 4.
„Głos Narodu: dziennik polityczny, założony w roku 1893 przez Józefa Rogosza” (wydanie poranne) 1902, r. X, nr 219, s. 5.
„Głos Narodu: dziennik polityczny, założony w roku 1893 przez Józefa Rogosza” (wydanie poranne) 1903, r. XI, nr 31, s. 5.
„Głos Narodu: dziennik założony w roku 1893 przez Józefa Rogosza” (wydanie południowe) 1908, r. XVI, nr 390, s. 4.
„Kraj” 1872, nr 204, s. 1.
„Kurjer Lwowski” 1903, r. XXI, nr 231, s. 8.
„Kurjer Lwowski” 1905, r. XXIII, nr 247, s. 7.
„Kurjer Lwowski” 1905, r. XXIII, nr 350, s. 1.
„Nowa Reforma” 1903, r. XXII, nr 26, s. 2.
„Nowa Reforma” 1905, r. XXIV, nr 143, s. 7.
„Nowa Reforma” 1906, r. XXV, nr 183, s. 4.
„Nowa Reforma” (numer popołudniowy) 1907, r. XXVI, nr 333, s. 4.
„Nowa Reforma” (numer popołudniowy) 1907, r. XXVI, nr 495, s. 3.
„Nowa Reforma” (numer popołudniowy) 1910, r. XXIX, nr 261, s. 5.
„Nowa Reforma” (numer popołudniowy) 1913, r. XXXII, nr 278, s. 6.
„Nowa Reforma” (wydanie poranne) 1914, r. XXXIII, nr 216, s. 3.
„Nowa Reforma” (wydanie poranne) 1915, r. XXXIV, nr 421, s. 3.
„Nowe Tory: miesięcznik pedagogiczny” 1907, r. 2, z. 5, s. 471, 492, 493.
„Słowo Polskie” (wydanie popołudniowe) 1906, r. XI, nr 281, s. 11.
„Słowo Polskie” (wydanie popołudniowe) 1914, r. XIX, nr 382, s. 6.
License
Copyright (c) 2024 Izabela Wasik
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.