Własność w myśli lorda Actona

Abstract

Każdorazowo lektura pism dziewiętnastowiecznych liberalnych katolików i refleksja nad dokonywaną przez nich próbą godzenia swoistego liberalizmu nie tylko z wiarą religijną, ale także z nauczaniem Kościoła, prowadzi do konstatacji, że owa synteza była możliwa dzięki własnemu, oryginalnemu definiowaniu pojęć ważnych zarówno dla liberałów, jak i katolików. Wspominająco znanych dziewiętnastowiecznych środowiskach liberalno-katolickich, uwagę zwrócić należy na fakt, że większość myślicieli francuskich, bawarskich czy angielskich, określając siebie tym mianem, czyniło tak przede wszystkim dla odróżnienia od dominujących wówczas w Kościele katolickim poglądów ultramontańskich. W przypadku tak znanych postaci, jak Félicité Robert de Lamennais, Charles de Montalembert, Ignaz von Döllinger, John Henry Newman czy Richard Simpson można wprawdzie mówić o przyswojeniu pewnych liberalnych wątków, na przykład opowiadania się za wolnością sumienia, wolnością słowa i dyskusji oraz za godzeniem Kościoła z modernizującym się światem. Jednakże wymienione postaci w pierwszym rzędzie były katolickimi myślicielami i działaczami, pełniącymi ważne funkcje w życiu publicznym, a nie liberałami w sensie politycznym. Trudno bez pewnych zastrzeżeń zaliczyć tych liberalnych katolików do klasycznej myśli liberalnej.