Pieniądz zastępczy w czasie pierwszej wojny światowej. Przykład Prowincji Poznańskiej

Abstract

„Bony wojenne są jednym z najciekawszych zjawisk, jakie w życiu ekonomicznym narodów wywołała dzisiejsza wojna”. Te pochodzące z 1916 r. słowa wybitnego polskiego uczonego-numizmatyka Mariana Gumowskiego odnoszą się do zjawiska emisji pieniądza zastępczego, które w czasie I wojny światowej wystąpiło w niemal całej Europie, panując w niej aż do 1924 r. Znaki pieniężne nazywano różnie: oprócz określenia pieniądz zastępczy, także „pieniądz w potrzebie”, pieniądz namiastkowy, pieniądz wojenny. Na świecie przyjął się niemiecki termin Notgeld, stając się międzynarodową nazwą całej grupy. Bez względu na przyjęte określenie pod pojęciami tymi kryją się czasowo i przestrzennie ograniczone w swojej ważności znaki pieniężne w formie monet lub bonów, wydane przez upoważnione do tego formalnie podmioty celem uzupełnienia niewystarczającej w obiegu ilości pieniędzy oficjalnych. Ważną cechą pieniądza zastępczego był dodatkowo brak ustawowej zdolności do zwalniania ze zobowiązań, z racji oparcia jego przyjmowania na zasadzie dobrowolności.