Prawna regulacja wychodźstwa na ziemiach polskich pod panowaniem pruskim w latach 1794—1914

Abstract

Spośród państw zaborczych Prusy pierwsze wkroczyły na drogę konstytucjonalizmu. Już w połowie XIX w. państwo pruskie zagwarantowało prawa i wolności obywatelskie przez umieszczenie ich katalogu w treści ustawy zasadniczej. Kraj ten był bardziej rozwinięty gospodarczo niż sąsiednie Rosja i Austria, co skutkowało między innymi tym, iż do Prus kierowało się wychodźstwo sezonowe z pozostałych zaborów. Także polscy emigranci zamorscy, podróżujący „za chlebem” do obu Ameryk, podążali głównie drogą przez Prusy. W bliskich niemieckich portach żeglugi transoceanicznej, takich jak Brema czy Hamburg, mieściły się siedziby kompanii okrętowych trudniących się transportem wychodźców, pochodzących głównie z Europy Środkowo- Wschodniej. Przyczyny powyższe złożyły się na to, iż regulacje prawne dotyczące wychodźstwa miały w państwie pruskim charakter szczególny.