Własność w poglądach i działalności środowiska zachowawczego na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1855-1914

Abstract

Zakreślenie w sposób ujęty w tytule niniejszego szkicu przedmiotu opracowania, wymaga już na wstępie przedstawienia specyficznej cechy polskiego nurtu zachowawczego właściwego szczególnie konserwatyzmowi powstałemu w guberniach zabranych Rzeczypospolitej. Otóż bieżące wydarzenia polityczne zmuszały w sposób niejako wyjątkowy konserwatystów zaboru rosyjskiego do rozstrzygania nurtujących ich problemów ad hoc, doraźnie i w praktyce, a taka postawa wręcz nie sprzyjała tworzeniu teoretycznych elaboratów czy też traktatów; stąd też kluczowe dla istnienia bazy społecznej zachowawców kwestie relacji wobec prawa własności, są dzisiaj możliwe do odtworzenia jedynie na podstawie analizy wypowiedzi zamieszczanych na łamach prasy konserwatywnej, oraz zachowanych diariuszy lub wspomnień. Te fragmenty myśli politycznej dotyczyły na ogół próby rozwikłania problemów wówczas aktualnych, które w jakiejś, większej lub mniejszej mierze godziły w ziemiański, dotychczasowy stan posiadania, próbując ingerować w już ustalone, niezmienne, od lat funkcjonujące status quo.