Własność wspólnoty w tradycji rosyjskiej

Abstract

Zrozumiałym problemem dla organizatorów konferencji historyków doktryn politycznych i prawnych, poświęconej problematyce własności, nawet jeśli ograniczą się do jej europejskiego wymiaru, staje się znaczenie i funkcja tego pojęcia w Rosji, kraju przecież jak najbardziej europejskim. Z woli tychże organizatorów rozważania na temat Rosji pomieszczono w grupie tematycznej poświęconej komunitaryzmowi. Podążali oni bowiem zapewne tropem takich kojarzących się dość powszechnie z Rosją pojęć jak wspólnota, pokora, soborowość, a nade wszystko gmina -obszczina - mir. Jeszcze kilkanaście lat temu literatura sowietologiczna głosiła, że to właśnie te pojęcia właściwe rosyjskiej mentalności są przyczyną przyjęcia przez ten naród systemu komunistycznego; tradycje wspólnotowe przeważyły bowiem w tej społeczności, w której nigdy nie istniały szczególnie rozwinięte nurty myśli indywidualistycznej, liberalnej. Obecnie, kiedy Rosja nie jest już komunistyczna, może się wydawać, że warto spojrzeć na tę rosyjską specyfikę z punktu widzenia komunitaryzmu. Porównanie pomiędzy tradycją wspólnotowości a komunitaryzmem narzuca się samo i znajduje wyraz w takich pojęciach, tym razem właściwych komunitaryzmowi, jak „dobro wspólne”, „dobre życie”, „wspólnotowy styl życia”. Komunitaryzm przystaje więc, jak mogłoby się wydawać, do rosyjskiej tradycji. Czy więc mógłby on stanowić praktyczny projekt, wyznaczający przyszłość społeczną i ekonomiczną tego kraju?