Nadzwyczajne złagodzenia kar dla przestępców pospolitych w dużych miastach Korony w drugiej połowie XVI i pierwszej połowie XVII wieku

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest pokazanie przypadków szczególnego łagodzenia kar, wydawanych w 2. połowie XVI i 1. połowie XVII wieku przez kryminalne sądy pięciu miast koronnych (Kraków, Lublin, Poznań oraz Wiśnicz i Muszyna), pod wpływem wstawiennictwa i interwencji osób postronnych, spoza składów sędziowskich. Nie dotyczy on natomiast licznych przypadków, w których sądy od razu orzekały kary łagodniejsze od przewidzianych prawem dla sądzonych przestępstw (co bywało uzasadniane np. młodym wiekiem skazywanego, nadzieją na jego poprawę lub dobrą opinią, jaką cieszył się w mieście) albo też uwalniały od kary ewidentnego przestępcę bez niczyjej czytelnej w źródłach interwencji. Rodzaje przestępstw kryminalnych sądzonych w Polsce XVI-XVIII wieku, ówczesne pojęcie winy oraz system stosowanych kar – wszystko to w kontekście obowiązującego w miastach polskich prawa niemieckiego – zostały niedawno wyczerpująco omówione przez Mariana Mikołajczyka w obszernej monografii. Dlatego wydaje się możliwe pominięcie wszelkich wyjaśnień teoretycznych i zajęcie się właściwym tematem.