Wolność, prawo, własność. Nowe ujęcie tezy republikańskiej

Abstract

Odrodzenie namysłu republikańskiego znajdujące coraz więcej zwolenników wśród historyków idei, filozofów oraz teoretyków prawa i polityki, jest próbą nowego spojrzenia na rzeczywistość społeczną i polityczną przez pryzmat niezwykle bogatej tradycji, wyprzedzającej dominujący współcześnie dyskurs liberalny. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na współczesne ujęcie, czy też ujęcia tezy republikańskiej, akcentujące instytucjonalne ugruntowanie wolności politycznej oraz mające instrumentalny charakter w kwestii prawa i własności prywatnej. Zasadnicze pytanie, jakie się pojawia w związku z odrodzeniem republikanizmu dotyczy tego, czy mamy do czynienia przede wszystkim z badaniami historycznymi poświęconymi tradycji republikańskiej i jej rozwojowi i znaczeniu, zapoczątkowanymi przez Johna Pococka i Quen- tina Skinnera, które są wartościowe same w sobie, czy też badania te są tylko podstawą do nowego ujęcia tezy republikańskiej, która, wiążąc takie pojęcia jak wolność, prawo, cnota publiczna i własność w pewną nierozerwalną całość, mogłaby stać się rdzeniem wartościowej teorii politycznej. Skłaniając się ku tej drugiej sugestii, najczęściej będę odwoływać się do prac Philipa Pettita, który podjął się wypracowania filozoficznych podstaw neorepublikanizmu oraz do osadzonych w kontekście historycznym prac Skinnera.