Polskie reprezentacje w ciałach przedstawicielskich państw zaborczych w latach 1848-1918

Abstract

Referat podejmuje, koncentrując się wokół wybranych problemów, tematykę, która jest przedmiotem, ukończonej przeze mnie — w ramach planu badawczego Instytutu Historii PAN — próby syntetycznego ukazania dziejów parlamentu polskiego (i polskich zespołów przedstawicielskich, gdy polskich ciał parlamentarnych nie było) w XIX i XX w. ... Zacząć trzeba od przypomnienia wydarzeń z doby wiosny ludów. W pierwszym pruskim ciele przedstawicielskim Zgromadzeniu Narodowym (National Versammlung), które zebrało się w maju 1848 r. w Berlinie, znalazło się 32 posłów Polaków. Reprezentowali oni Wielkie Księstwo Poznańskie (16 posłów), Górny Śląsk (11), Pomorze (5). Na plan pierwszy wysuwali postulaty dotyczące obrony praw językowych, przeciwstawiali się koncepcjom podziału Księstwa na części polską i niemiecką. Posłowie podjęli kwestię polskich praw narodowych na całym polskim obszarze etnicznym w Prusach. Ustalony, bardziej siłą faktu niźli określonego zamysłu, zakres terytorialny aktywności Polaków w pruskich ciałach przedstawicielskich, problematyka ich wystąpień, wytyczyły, jak się miało okazać, generalne kierunki działań polskich parlamentarzystów w Prusach.