Pasje uczonego. Rzecz o Konstantym Grzybowskim (1901-1970)

Abstrakt

Nie sposób pokusić się o syntetyczne przedstawienie tak wielostronnej, zmiennej w czasie, a jednocześnie wewnętrznie spójnej, choć niekoniecznie konsekwentnej w potocznym tego słowa znaczeniu, osobowości Konstantego Grzybowskiego. Przez nieomal pół wieku swojej wielorakiej aktywności pozostawał wierny samemu sobie. Rodziło to w Nim — w chwilach decydujących — szczególny, natrudniejszy rodzaj odwagi — odwagę cywilną. Wypływała ona z przesłanek racjonalistycznych. Bo ratio — rozum leżał u podstaw jego działań. Zasługiwałby, jak mało kto, na medal wybity przez Stanisława Augusta w 1771 r. (datowany 1765 r.) na cześć Stanisława Konarskiego statysty, publicysty, pisarza: Sapere auso („temu kto odważył się być mądry”)¹.
Zapowiedziany w tytule temat może być przedmiotem obszernego dzieła. Tu zostaną zarysowane tylko niektóre jego fragmenty, które wydają się dla Jego osobowości i twórczości istotne, a do tej pory nie były dostatecznie — a nieraz wcale — uwzględniane.