„Auctorati” i „auctoratio” w prawie rzymskim

Abstract

W społeczeństwie rzymskim istniało kilka kategorii osób plasujących się swym statusem pomiędzy niewolnikami a ludźmi wolnymi. Zjawisko uzależniania jednych wolnych od drugich było zupełnie zrozumiałe przy tak olbrzymim rozwarstwieniu ludności Rzymu. Formalnie wolni, w sferze swych uprawnień napotykali wiele ograniczeń. Ius civile rozróżnia kilka grup osób półwolnych; dość wspomnieć personae in mancipio, niewypłacalnych dłużników — nexi, redempti ab hostibus — wykupionych z niewoli za cudze pieniądze czy też kolonów. Pośród nich znajdowali się i auctorati. Dotychczas niwiele powiedziano na ich temat; źródła, którymi dysponujemy (w tym zaledwie kilka jurydycznych), pozwalają na obserwacje w dużym stopniu niepełne i niedoskonałe. W doktrynie¹ najczęściej wiąże się ich z wolnymi gladiatorami, podległymi, mimo swego statusu niemalże absolutnej władzy zwierzchnika, właściciela szkoły gladiatorów (lanista). W świetle źródeł związek taki nie wydaje się być aż tak bardzo jednoznaczny.