Sądownictwo szlacheckie w Oświęcimiu i Zatorze pod panowaniem austriackim w latach 1772-1784

Abstract

I. Wstęp. II. Działalność sądownictwa w latach 1772-1778. III. Reforma sądownictwa z 1778 r. i utrzymanie dawnych sądów do 1784 r. IV. Uwagi końcowe.

Tolerowanie sądownictwa polskiego — w tym sądownictwa szlacheckiego — w pierwszym okresie rządów Austrii w Galicji jest tematem nader rzadko poruszanym we współczesnej literaturze prawnohistoryeznej. Zagadnienie to było przedmiotem rozważań na przełomie XIX i XX w. W pierwszym rzędzie należy tu wymienić obszerną i udokumentowaną bogatym materiałem archiwalnym, aczkolwiek niekompletną i schematyczną publikację J. Wawel-Louisa. Proceduralny aspekt zagadnienia zbadał częściowo B. Grużewski. Opierając się na badaniach J. Wawel-Louisa oraz B. Grużewskiego, a także dysponując obszernym zasobem źródłowym, sporo cennych uwag i spostrzeżeń wniósł do zagadnienia S. Kutrzeba. Nieocenionym źródłem wiedzy dla historyka prawa pozostaje nadal zbiór rozporządzeń władz austriackich, w tym również dotyczących ustroju sądowego, znany jako Pilleriana. Najnowsze uwagi odnośnie do działalności dawnych sądów polskich w Galicji można znaleźć w monografii S. Grodziskiego oraz w opracowaniu dotyczącym historii państwa i prawa polskiego (w okresie od rozbiorów do uwłaszczenia). Jednak autorzy powyższych opracowań z reguły opierają się na badaniach i ustaleniach dokonanych przez poprzedników.