Wielkopolanie wśród elektorów Władysława IV

Abstract

Elekcję Władysława Wazy na króla polskiego przeprowadzono 8 listopada 1632 r. Wydarzenie to nastąpiło w 192 dniu trwającego bezkrólewia po śmierci Zygmunta III. Zanim jednak przystąpiono do obioru nowego króla, senatorowie i posłowie zebrani na sejmie elekcyjnym, trwającym przez okres 40 dni, musieli podjąć 8 listopada istotną decyzję, czy odbyć elekcję w tym samym dniu, zgodnie z uchwałą sejmu konwokacyjnego, czy też przesunąć ją na termin późniejszy. Nie zdążono bowiem na czas przedyskutować wszystkich punktów egzorbitancji i paktów konwentów, przygotowywanych do akceptacji nowemu królowi. W tej sytuacji prymas Jan Wężyk oświadczył, że król powinien być wybrany 8 listopada, a po przeprowadzeniu elekcji oficjalna nominacja będzie przesunięta o kilka dni. Osiągnięta w ten sposób zwłoka pozwoliłaby przedyskutować pozostałe punkty egzorbitancji i paktów konwentów. Nie wszyscy uczestnicy elekcji godzili się jednak na takie rozwiązanie problemu. Niektórzy — jak kasztelan wieluński, Marek Radoszewski — nalegali, aby przesunąć elekcję na koniec obrad. Rzecz ciekawa, iż takie propozycje przedyskutowania egzorbitancji nie wychodziły tylko z kręgów szlacheckich, lecz również senatorskich. Poddawano pod dyskusję również sposób przeprowadzenia elekcji. Dyskutowano przede wszystkim nad systemem oddawania głosów na elekta. Chodziło o to, czy wszyscy uprawnieni do głosowania będą oddawać głosy viritim w jednym wspólnie utworzonym kole, czy też w kołach swoich województw z przedstawieniem wyników głosowania przez wybranych przedstawicieli, prawdopodobnie najwyższych stanowiskiem.