Abstrakt
The article deals with the relationship between film and painting, as well as the sciences (physics, cosmology) of the 20th century. It introduces the historical context important for the time when Kubrick’s film was made, and addresses the issue of abstraction in cinema, contemporary painting and cosmology, confronting artistic and scientific ideas (the models of the Universe). The starting point for the detailed analysis was “autonomous abstract film” (Alicja Helman), which as a film inside a film combines various cinematic types and genres. The analysis of takes and sequences of this film inside a film made it possible to decipher the director’s idea, which is expressed in intra-film references. The particular results of the research were compared with the possible iconographic context (Gerhard Richter). The inclusion of a diagnosis obtained on the basis of materials examined in the Kubrick Archives in London (Kamil Kościelski), and references to cultural tradition (Plato), supplement the aforementioned considerations in an important way.
Bibliografia
Bersanelli M., Wielki spektakl na niebie. Osiem wizji wszechświata od starożytności do naszych czasów, przeł. A. Liszka-Drążkiewicz, Kraków 2020
Booker M.K., Alternate Americas: science fiction film and American culture, Westport [CT], London 2006
Borges J.L., Biblioteka Babel, przeł. A. Sobol-Jurczykowski, [w:] J.L. Borges, Fikcje, Warszawa 1972
Einstein A., Infeld L., Ewolucja fizyki. Rozwój poglądów od najdawniejszych pojęć do teorii względności i kwantów, przeł. R. Gajewski, Warszawa 1962
Einstein A., Jak wyobrażam sobie świat. Przemyślenia i opinie, przeł. T. Lanczewski, Kraków 2017
Gelmis J., Stanley Kubrick, przeł. A. Kozanecka, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej, wybór A. Kozanecka, Warszawa 1989
Hawking S.W., Ilustrowana krótka historia czasu, przeł. P. Amsterdamski, Poznań 2016
Hawking S.W., Krótka historia czasu. Od Wielkiego Wybuchu do czarnych dziur, przeł. P. Amsterdamski, Warszawa 1990
Hawking S.W., Penrose R.W., Natura czasu i przestrzeni, przeł. P. Amsterdamski, posł. M. Krośniak, Poznań 2018
Heller M., Ewolucja kosmosu i kosmologii, Warszawa 19852
Heller M., Filozofia kosmologii, Kraków 2013
Heller M., Logos Wszechświata. Zarys filozofii przyrody, Kraków 2013
Heller M., Ostateczne wyjaśnienia Wszechświata, Kraków 2008
Heller M., Początek świata, Kraków 1976
Heller M., Podglądanie Wszechświata, Kraków 2011
Heller M., Uchwycić przemijanie, Kraków 1997
Heller M., Wobec Wszechświata, Kraków 1970
Heller M., Wszechświat u schyłku stulecia, Kraków 1994
Helman A., Stanley Kubrick albo synteza rodzajów, „Kino” 1974, nr 12
Hoyle F., Granice astronomii, przeł. J. Smak, Warszawa 1967
Infeld L., Albert Einstein, Warszawa 1979
Khouloki R., Der filmische Raum. Konstruktion, Wahrnehmung, Bedeutung, Berlin 2009
Kołakowski L., Horror metaphysicus, Kraków 20122
Kościelski K., W labiryncie Stanleya Kubricka. Wielopoziomowa i wielokontekstowa analiza „Lśnienia”, Wrocław 2019 (manuskrypt)
Kozłowski K., Stanley Kubrick. Filmowa polifonia sztuk, Warszawa 2018
Kragh H., Wielkie spekulacje. Teorie i nieudane rewolucje w fizyce i kosmologii, przeł. T. Lanczewski, Kraków 2019
Lanczos C., Albert Einstein i porządek wszechświata, przeł. B. Stanosz, „Współczesna Biblioteka Naukowa «Omega»”, t. 92, Warszawa 1967
Lehmann H.-T., Die Raumfabrik – Mythos im Kino und Kinomythos, [w:] Mythos und Moderne. Begriff und Bild einer Rekonstruktion, hrsg. von K.H. Bohrer, Frankfurt am Main 1983
Nordern E., Wywiad dla „Playboya”: Stanley Kubrick, [w:] Stanley Kubrick. Rozmowy, red. Phillips G.D., przeł. M. Berowski, [Warszawa] 2014
Pais A., Pan Bóg jest wyrafinowany. Nauka i życie Alberta Einsteina, przeł. P. Amsterdamski, Warszawa 2001
Phillips G.D., Zatrzymać świat: Stanley Kubrick, [w:] Stanley Kubrick. Rozmowy, red. G.D. Phillips, przeł. M. Berowski, [Warszawa] 2014
Platon, Timajos, Kritias albo Atlantyk, przeł., wstępem i komentarzem opatrzył P. Siwek, Warszawa 1986
Shapley H., Galaktyki, przeł. J. Smak, Warszawa 1968
Smith F.G., Radioastronomia, przeł. J. Lissowski, Warszawa 1966
Sperl S., Die Semantisierung der Musik im filmischen Werk Stanley Kubricks, Würzburg 2006
Weil H., Symetria, przeł. S. Kulczycki, Warszawa 1997
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Krzysztof Kozłowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.