Gatunek na usługach doktryny. Ideologia w polsko-enerdowskiej koprodukcji Milcząca gwiazda

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: mar 31, 2021
DOI: https://doi.org/10.14746/i.2020.37.05
Słowa kluczowe:
The Silent Star, The Astronauts, Kurt Maetzig, Stanisław Lem, GDR, Polish People’s Republic, coproduction, film genre, science fiction, socialism, cosmos, space program, space race

Main Article Content

Maciej Peplinski
Instytut Sztuk Audiowizualnych, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Leibniz-Institut für Geschichte und Kultur des östlichen Europa (GWZO)
https://orcid.org/0000-0002-2482-5029

Abstrakt




The East German-Polish co-production The Silent Star (1960, Kurt Maetzig) belongs to the group of early postwar Eastern European science fiction films which still remain barely examined by film and genre historians. The article summarizes the existing research on the film and investigates not only the specific formal character of Maetzig’s unprecedented project, but also the numerous ideological and political motivations which stood behind it.




Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Peplinski, M. (2021). Gatunek na usługach doktryny. Ideologia w polsko-enerdowskiej koprodukcji Milcząca gwiazda. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 28(37), 77-97. https://doi.org/10.14746/i.2020.37.05
Numer
Tom 28 Nr 37 (2020): Science Fiction: The Future is Present
Dział
Science Fiction: The Future is Present
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie IMAGES są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie IMAGES udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons  Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.

Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku IMAGES tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Maciej Peplinski, Instytut Sztuk Audiowizualnych, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Leibniz-Institut für Geschichte und Kultur des östlichen Europa (GWZO)

Maciej Peplinski – filmoznawca, doktorant w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz pracownik naukowy Leibniz-Institut für Geschichte und Kultur des östlichen Europa (GWZO) w Lipsku. Zajmuje się teorią gatunków filmowych oraz historią fantastyki naukowej w Europie Środkowej i Wschodniej. Interesuje się ponadto związkami kina i filozofii, estetyką nurtu slow cinema oraz historią i teorią dźwięku w mediach audiowizualnych. Publikował w naukowych czasopismach filmowych i kulturoznawczych („Ekrany”, „Fragile”, „Mitropa”). ORCID 0000-0002-2482- 5029.

Bibliografia

  1. Adamović I., Sputnik Pop. Dĕti – rakety – roboti, [w:] Planeta Eden. Svět zítřka v socialistickém Československu 1948–1978, red. I. Adamović, T. Pospiszyl, Praha 2010
  2. Allan S., DEFA: An Historical Overview [w:] DEFA: East German Cinema, 1946– 1992, red. S. Allan, J. Sandford, New York 1999
  3. Berghahn D., Hollywood Behind the Wall: The cinema of East Germany, Manchester, New York 2005
  4. Die erfolgreichsten DDR-Filme in der DDR, <http://www.insidekino.de/DJahr/DDRAlltimeDeutsch.htm>, dostęp: 29.03.2020
  5. Dziębowska E., Milcząca gwiazda. Korespondencja własna, „Ekran” 1959, nr 20 (110)
  6. Feinstein J., The Triumph of the Ordinary: depictions of daily life in the East German cinema, 1949–1989, Chapel Hill 2002
  7. Fritzsche S., Dreams of ‘cosmic culture’ in Der Schweigende Stern [The Silent Star, 1960], [w:] Re-imagining DEFA. East German cinema in its national and transna- tional contexts, red. S. Allan, S. Heiduschke, New York, Oxford 2016, s. 212–223
  8. Fritzsche S., Science Fiction Literature in East Germany, Oxford, New York 2006 Gwóźdź A., Kino na biegunach: filmy niemieckie i ich historie 1949–1991, Gdańsk 2018
  9. Gwóźdź A., Zaklinanie rzeczywistości: filmy niemieckie i ich historie 1933–1949, Wrocław 2018
  10. Heidel M., Hitzinger L., Utopie im Kreuzverhör, „Neue Berliner Illustrierte” 1960, nr 3
  11. Heimann T., Freundschaft – Przyjaźń? Kamerablicke auf den Nachbarn: filmkulturelle Beziehungen der DDR mit der VR Polen 1945–1990, Berlin 2017
  12. Helman A., Milcząca gwiazda w czasie i przestrzeni, „Ekran”1960, nr 12 (154) Hofmann H., Utopie mit Realitätsanspruch, „Deutsche Filmkunst” 1960, nr 4 Ivanova M., Cinema of Collaboration: DEFA coproductions and international exchange in Cold War Europe, New York 2020
  13. Jockheck L., „Jesteśmy internacjonalistami”. Enerdowsko-polska koprodukcja filmu Milcząca gwiazda, [w:] Polska i Niemcy: filmowe granice i sąsiedztwa, red. K. Klejsa, Wrocław 2012
  14. Kałużyński Z., Pierwsi Polacy na planecie Wenus!, „Polityka” 1960, nr 12
  15. Kähler H., Der schweigende Stern, „Junge Welt” 1960, nr 50 (27 lutego 1960) Kozik Z., Niemcy w NRD a polskie kryzysy 1956 i 1980–1981, Piotrków Trybunalski 1998
  16. Knietzsch H., Lob der technischen Phantasie, „Neues Deutschland” 1960, nr 59 (28 lutego 1960)
  17. Kruschel K., Leim für die Venus. Der Science-Fiction-Film in der DDR [w:] Das Science Fiction Jahr 2007, red. W. Jeschke, München 2007
  18. Lebiedź K., Polska i NRD na szlaku międzyplanetarnym, „Ekran” 1957, nr 25 Michałek B., Astronautyka i plazma, „Nowa Kultura” 1960, nr 12
  19. Morawski S., Granice sztuki, „Ekran” 1960, nr 14 (156)
  20. Näripea E., Soviet Estonian animated science fiction: Avo Paistik’s mischievous universes, „Studies in Eastern European Cinema” 2017, t. 8, nr 2
  21. Näripea E., Work in outer space: Notes on Eastern European science fiction cinema [w:] Work in Cinema, red. E. Mazierska, New York 2013
  22. Nieracka-Ćwikiel A., „Milcząca gwiazda”, czyli o historii pewnej koprodukcji, [w:] Socrealizm: fabuły, komunikaty, ikony, red. K. Stępnik, M. Piechota, Lublin 2006
  23. Norris R.S., Kristensen H.M., Global nuclear weapons inventories, 1945–2010, „Bulletin of the Atomic Scientists” 2010, t. 66, nr 4
  24. Orliński W., Lem. Życie nie z tej ziemi, Wołowiec 2017
  25. Ornatowski Z., Filmowcy NRD w Ekranie, „Ekran” 1959, nr 43 (133)
  26. Peltz J., Kosmokrator startuje w Zakopanem, „Film” 1959, nr 26 (551)
  27. Peltz J., Kosmokrator wystartował, „Film” 1960, nr 10 (587)
  28. Peplinski M., Niebiański statek, „Ekrany” 2018, nr 1 (nr 38)
  29. Peplinski M., Wzlot, orbitowanie i upadek. Filmowa fantastyka naukowa w Niemieckiej Republice Demokratycznej, [w:] Europejskie kino gatunków II, red. P. Kletowski, M. Peplinski, Kraków 2020
  30. Pischel C., Geschichten nach der Geschichte. Die zeitlichen Faltungen und Schichtungen des Science-Fiction-Films im Dienst des Staatssozialismus, [w:] Die Zukunft ist jetzt: Science-Fiction-Kino als audio-visueller Entwurf von Geschichte(n), Räumen und Klängen, red. A. Power, D. González de Reufels, R. Greiner, W. Pauleit, Berlin 2016
  31. Płażewski J., Film w czasie przyszłym, „Przegląd Kulturalny” 1960, nr 12 Polsko-niemieccy „Astronauci”, „Film” 1957, nr 33
  32. Reddell T., The Sound of Things to Come. An Audible History of the Science Fiction Film, Minneapolis 2018
  33. Richers J., Himmelssturm, Raumfahrt und „kosmische” Symbolik in der visuellen Kultur der Sowjetunion, [w:] Die Spur des Sputnik. Kulturhistorische Expeditionen ins kosmische Zeitalter, red. I. Polianski, M. Schwarz, Frankfurt, New York 2009
  34. Schenk R., Ładna zabawka, czyli historia powstania niemiecko-polskiego filmu „Sygnały MMXX” Gottfrieda Kolditza, [w:] W drodze do sąsiada: polsko-niemieckie spotkania filmowe, A. Dębski, A. Gwóźdź (red.), Wrocław 2013
  35. Schnitzler K. von, Der schweigende Stern, „Filmkunst” 1960, 7, nr 6
  36. Schwartz M., Archaeologies of a past future. Science fiction films from communist Eastern Europe, [w:] Future Imperfect: science-fiction-film, red. R. Rother, A. Schaefer, Berlin 2017
  37. Schwartz M., Die Erfindung des Kosmos: zur sowjetischen Science Fiction und po- pulärwissenschaftlichen Publizistik vom Sputnikflug bis zum Ende der Tauwet- terzeit, Frankfurt am Main, New York 2003
  38. Schwartz M., The Heavens Call, <http://sensesofcinema.com/2007/cteq/heavens-call/>, dostęp: 26.03.2020
  39. Signale – Ein Weltraumabenteuer, „Film für Sie” 1970, nr 66
  40. Soldovieri S., Socialists in Outer Space: East German film’s Venusian Adventure, „Film History” 1998, t. 10, nr 3
  41. Śliwińska K., Socrealizm w PRL i NRD, Poznań 2006
  42. Toeplitz K.T., Śmieszny strach, „Świat” 1960, nr 12
  43. Torner E., Casting for socialist Earth: Multicultural whiteness in the East German/
  44. Polish science fiction film Silent Star, [w:] The Liverpool Companion to World Science Fiction, red. S. Fritzsche, Liverpool 2015, s. 130–149
  45. Trzupek J., W krainie Golema i robota – uwagi o czechosłowackim filmie fantastycznym, [w:] Europejskie kino gatunków, red. P. Kletowski, Kraków 2016
  46. Uhliřova M., Voyage through Space, Time and Utopian Modernism in Ikarie XB 1, [w:] L. Česálková, Czech Cinema Revisited: politics, aesthetics, genres and tech- niques, Prague 2017
  47. Wiechmann G., Leit– und Feindbilder im Science-fiction-Film. Die DDR-Produktion DER SCHWEIGENDE STERN, [w:] Leit- und Feindbilder in DDR-Medien, Bun- deszentrale für politische Bildung, Schriftenreihe Medienberatung, Bonn 1997
  48. Zajiček E., Poza ekranem: kinematografia polska 1896–2005, Warszawa 2009 Zwierzchowski P., Pęknięty monolit: konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005
  49. <http://www.kinokompendium.de/kosmos_kino_berlin.htm>, dostęp: 26.03.2020
  50. <https://www.gdanskstrefa.com/kino-kosmos-gdansk-kalisz-zambrow/>, dostęp: 26.03.2020
  51. <https://fotopolska.eu/>, dostęp: 26.03.2020