Jak cytować
Abstrakt
Oracze (Pflüger) to specyficzna grupa społeczna, która funkcjonowała od drugiej połowy XV w. tylko w okręgu ełckim w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach. Oracze byli małymi wolnymi (Freie), którzy zamiast obowiązku służby zbrojnej mieli obowiązek wystawiania służby oraczowskiej (konia ze sprzężajem). Początkowo ich pozycja społeczna (i ekonomiczna) była zbliżona do wolnych, choć w świadomości ówczesnych mieszkańców była ona nieco niższa. Swoje majątki posiadali oracze bez przywilejów lokacyjnych, ale kierowano się wobec nich prawem magdeburskim prostym. Pod koniec XVII w. w związku ze wzrastającymi obciążeniami (czynszami, daninami i robociznami) oracze zaczęli być zrównywani z chłopami szarwarkowymi i ostatecznie w XVIII w. zaliczono ich do jednej warstwy chłopów królewskich (kӧniglichen Bauern).
Bibliografia
Augusiewicz S., Przebudowa wojska pruskiego w latach 1655-1660. U źródeł wczesnonowożytnej armii, Oświęcim 2014, s.59.
Barkowski O., Quellenbeiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Stradunen-Oletzko, „Altpreussische Forschungen“, 1936, Jg. 13, s. 200.
Białuński G., Bevölkerung und Siedlung im ordensstaatlichen und herzoglichen Preussen im Gebiet der “Grossen Wildnis” bis 1568, Hamburg 2009, s. 377-382.
Białuński G., Przemiany społeczno-ludnościowe południowo-wschodnich obszarów Prus Krzyżackich i Książęcych (do 1568 roku), Olsztyn 2001, s. 220-226.
Diehlmann H.H., Die Dienstgüter Die Dienstgüter des Amtes Rein in Preussen, Bd. 4: Die von Krösten auf Reuschendorf, Miedzen und Pistzken (maszynopis), Th. 2, s. 579.
Erbhuldigungsakten des Herzogtums Preussen (cyt. EHP), 1 Th, hg. von H.H. Diehlmann, Hamburg 1980, s. 27-35; EHP, Th. 2, hg. von H.H. Diehlmann, Hamburg 1983, s. 195-205.
Gebauer B., Die Entwicklung der Siedlunglandschaft in Süd- Ostmasuren (Kreis Lyck), unter besonderer Berücksichtung der Siedlungsgenese. Ein Beitrag zur Kulturlandschaftsordnung im deutschen Osten, Göttingen 1959 (maszynopis), s. 46-54.
Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin (dalej GStAPK), Ordensbriefarchiv (dalej OBA) nr 22935.
Goldbeck J.F., Topographie von Ost-Preußen, Teil I: Volstӓndige Topographie vom Littauischen Cammer-Department, Königsberg und Leipzig 1785, s. 137.
Kętrzyński W., O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich, Lwów 1882, s. 264.
Kopciał J., Kalinowo. Monografia gminy, Suwałki 1994, s. 127.
Kossert A., Mazury. Zapomniane południe Prus Wschodnich, przełożyła Barbara Ostrowska, Warszawa 2004, s. 43.
Małłek J., Słup graniczny w Prostkach z roku 1545 symbolem współżycia sąsiadów po jego obu stronach, w: Przeszłość natchnieniem dla teraźniejszości. Sympozjum historyczne i świętowojciechowe. Ełk, 20-22 kwietnia 1994 roku, Ełk 1996, s. 106.
Moczarski Ch., Der Kreis Lyck. Ein ostpreuβischer Wirtschaftsraum, Breslau 1938, s. 23.
Nachricht von den Ostpreussen befindlichen Landgütern, deren Rechten und Gerechtigkeiten, wie auch von den Einwohnern dieser Provinz, “Preussische-Brandenburgisch Miszellen”, 1804, Jg. 1, 4. Quartal, 2. Heft, s. 418-442, przedruk w: N. v. Pock, Rechtsverhӓltnisse der Güter in Preussen im 18. Und 19. Jahrhundert. Ein Wiederabdruck zweier zeitgenӧssischer Darstellungen, “Altpreussische Geschlechterkunde. Neue Folge”, Bd. 39, 2009, s. 341-350.
Stein R., Die Umwandlung der Agrarverfassung Ostpreußens durch die Reform des neunzehnten Jahrhunderts, 1 Bd.: Die ländliche Verfassung Ostpreußens am Ende des achtzehnten Jahrhunderts, Jena 1918 (II wyd. Hamburg 1997), s. 395.
Weber R., Die Landgemeinde des Grenzkreises Lyck, Hohenwestedt 1988, s. 638; idem, Der Kreis Lyck, Leer 1981, s. 86.
Licencja
od 2023 r. 