Abstrakt
Praca omawia kryteria stosowane przez rzymskich pisarzy, w tym jurystów, działających w okresie klasycznym, w celu oceny wystąpienia u danego zwierzęcia z rodziny koniowatych wad w postaci morbus vitiumve. Dotyczy ona odpowiedzialności za wady fizyczne koni, osłów i ich mieszańców, rozpatrywanej na tle rozważań Rzymian, zarówno prawników, jak i innych autorów, takich jak pisarze agrarni, w tym definiowania stanów zdrowia i choroby, w połączeniu z krótką charakterystyką stanu rozwoju wiedzy lekarsko-weterynaryjnej w starożytnym Rzymie, przechowaną zwłaszcza w traktatach agrarnych.
Bibliografia
Celsus, De medicina libri octo, tekst łac.: Aulus Cornelius Celsus, De medicina libri octo, ed. F. Marx, Leipzig 1915.
Codex Iustinianus, w: Corpus Iuris Civilis II, ed. P. Krüger, Berlin 1892.
Codex Theodosianus, ed. Th. Mommsen, P. Meyer, P. Krüger, Berlin 1905.
Corpus Hippiatricorum Græcorum, ed. E. Oder, C. Hoppe, Stuttgart 1971.
Corpus Iuris Civilis Iustinianei, Lugdunum 1627, http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/justinian1627bd1?sid=a5f87fcc142c122d8a7ab6cb20988f72 [dostęp: 1 IX 2017 r.].
Cicero, De divinatione, tekst łac.: M. Tullius Cicero, De divinatione, ed. C. F. W. Müller, Leipzig 1915.
Cicero, Tusculanæ disputationes, tekst łac.: M. Tullii Ciceronis Tusculanarum disputationum, ed. R. Kühner, Jena 1853.
Digesta seu Pandectæ Iustiniani Augusti, w: Corpus Iuris Civilis I, ed. Th. Mommsen, P. Krüger, Berlin 1872.
Edictum de pretiis rerum venalium, tłum. ang.: A. Kropff, New English Translation of the Price Edict of Diocletianus, https://www.academia.edu/23644199/New_English_translation_of_the_Price_Edict_of_Diocletianus [dostęp: 1 IX 2017 r.].
Gelliusz, Noctes Atticæ, tekst łac.: Aulo Gellio, Le Notti attiche IV-V. Introduzione, testo Latino, traduzione e note, ed. F. Cavazza, Bologna 1985.
Iustiniani Institutiones, w: Corpus Iuris Civilis II, ed. P. Krüger, Berlin 1892.
Izydor z Sewilli, Etymologiarum sive originum libri vicesimum, tekst łac.: Isidori Hispalensis episcopi Etymologiarum sive originum libri XX, ed. W. M. Lindsay, Oxford 1911.
Kolumella, De re rustica (Rei rusticæ libri duodecim), tekst łac.: L. I. M. Columella, Opera quæ exstant, ed. V. Lundström, S. Hedberg, Uppsala 1917-1968; L. I. M. Columella on Agriculture and Trees with a Recension of the Text and an English Translation, ed. H. B. Ash, E. S. Forster, E. J. Heffner, I (ks. 1-4), London 1977, II (ks. 5-9), Cambridge 1968, t. 3 (ks. 10-12), London 1989; przekł. pol.: Lucjusz Juniusz Moderatus Kolumella, O rolnictwie, tłum. I. Mikołajczyk, I (ks. 1-6), Wrocław 1991, II (ks. 7-12), Toruń 1991.
Noniusz Marcellus, De compendiosa doctrina libros vicesimum, tekst łac.: Nonii Marcelli De compendiosa doctrina libros XX, ed. W. M. Lindsay, Oxford 1913.
Pliniusz Starszy, Naturalis historia, tekst łac.: C. Plinius Secundus Maior, Naturalis historia, ed. D. Detlefsen, Berlin 1866-1873; przekł. pol.: Pliniusz, Historia naturalna, tłum. I. i T. Zawadzcy, Wrocław 1961.
Preambuła Konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowa Konferencja Zdrowia, New York, 19-22 czerwca 1946 r., podpisana 22 lipca 1946 r., Official Records of the World Health Organization nr 2.
Warron, Rerum rusticarum libri tres, tekst łac.: M. T. Varro, Rerum rusticarum libri tres, ed. G. Goetz, Lipsiæ 1929; przekł. pol.: Marek Terencjusz Warron, O gospodarstwie rolnym, tłum. I. Mikołajczyk, Wrocław 1991.
Adams J. N., Pelagonius and Latin Veterinary Terminology in the Roman Empire, Leiden – New York – Köln 1995.
Ananth M., In Defense of the Evolutionary Concept of Health. Nature, Norms and Human Biology, London 2008.
Arangio-Ruiz V., La compravendita ni diritto romano II, Napoli 1956.
Behrends O., La due giurisprudenze romane e le forme delle loro argomentazioni, „Index” 1983-1984, 12.
Behrends O., Les „veteres” et la nouvelle jurisprudence à la fin de la République, „Revue Historique de Droit Francais et Étranger” 1977, 55.
Bremer F. P., Iurisprudentiæ Antehadrianæ quæ supersunt I, Lipsiæ 1896.
Buckland W. W., The Roman Law of Slavery. The Condition of the Slave in the Private Law from Augustus to Justinian, Cambridge 1969.
Cavazza F., Aulo Gellio, Le Notti attiche IV-V. Introduzione, testo Latino, traduzione e note, Bologna 1985.
Dixon K. R., Southern P., The Roman Cavalry. From the First to the Third Century AD, London – New York 2005.
Dolfman M. L., Toward Operational Definitions of Health, „Journal of School Health”, 1974, 44.4.
Domaradzki J., O definicjach zdrowia i choroby, „Folia Medica Lodziensia” 2013, 40.1.
Donadio N., La tutela del compratore tra actiones ædiliciæ e actio empti, Milano 2004.
Doyet-Huguet A. M., The „Hippiatrica” and Byzantine Veterinary Medicine, w: Symposium on Byzantine Medicine, red. J. Scarborough, Washington 1984.
Engelhardt H. T., Ideology and Etiology, „Journal of Medicine and Philosophy” 1976, 1.3.
Ferrini C., Sesto Pedio, w: Opere II, Milano 1929.
Flach D., Die römische Agrargeschichte, München 1990.
Giachi C., Studi su Sesto Pedio. La tradizione, l'editto, Milano 2005.
Gulczyński J., Iżycka-Świeszewska E., Wspólne początki anatomii weterynaryjnej i anatomii człowieka, w: Dawna medycyna i weterynaria. Pacjent, red. M. Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann, Chełmno 2011.
Gummerus H., Der römische Gutsbetrieb als wirtschaftlicher Organismus nach den Werken des Cato, Varro und Columella, Leipzig 1906.
Hofmann B., Complexity of the Concept of Disease as shown through Rival Theoretical Frameworks, „Theoretical Medicine and Bioethics” 2001, 22.
Honeymann A. M., Via Punica, „American Journal of Philology”, 1947, 86.
Horak F., Wer waren die „veteres”? Zur Terminologie der klassischen römischen Juristen, w: Vestigia Iuris Romani. Festschrift für G. Wesener zum 60. Geburtstag am 3. Juni 1992, red. G. Klingerberg, J. M. Rainer, H. Stiegler, Graz 1992.
Hornblower S., Spawforth A., The Oxford Classical Dictionary, Oxford 1996.
Impallomeni G., L'editto degli edili curuli, Padova 1955.
Iwańska J., Przyczyny, zapobieganie i leczenie chorób epidemicznych w starożytnej Grecji i Rzymie, „Seminare. Poszukiwania naukowe” 2010, 28.
Jakab É., „Prædicere” und „cavere” beim Marktkauf. Sachmängel im griechischen und römischen Recht, München 1997.
Janeczek M., Chrószcz A., Ożóg T., Via punica et via hellenica incognita? Transfer wiedzy w świecie antycznym, „Medycyna Weterynaryjna” 2009, 65(6).
Karlowa O., Römische Rechtsgeschichte, Leipzig 1885.
Kądziołka A., Zarys historii medycyny weterynaryjnej i deontologii, Lublin 1988.
Kreyser K., Zwierzęta gospodarskie w traktatach agrarnych pisarzy rzymskich I wieku cesarstwa, Warszawa 1996.
Kreyser K., Żarnowski E., Pasożyty zwierząt gospodarskich w dziele L. I. Kolumelli „De re rustica”, „Wiadomości Parazytologiczne” 1986, 32.1; 1987, 33.1; 1989, 35.1.
Lanza C., D. 21.1: de res se moventes e morbus vitiumve, „Studia et documenta historiæ et iuris” 2004, 70.
Lazaris S., Learning and Memorising Hippiatric Knowledge in Late Antiquity and in Byzantium, w: Le cheval dans le culture médiévale, red. B. Andenmatten, A. Paravicini Bagliani, E. Pibiri, Firenze 2015.
Lenel O., Palingenesia iuris civilis, Lipsiæ1889.
Mack-Fisher L. R., From Ugarit to Gades: Mediterranean Veterinary Medicine, „MAARRAV, A Journal for the Study of the Northwest Semitic Languages and Literatures” 1990, 5-6.
Makowiecka M., Skibniewski M., Kupczyńska M., Skibniewska E., Barszcz K., Wybrane zagadnienia z historii leczenia zwierząt w czasach starożytnych, w: Dawna medycyna i weterynaria. Pacjent, red. M. Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann, Chełmno 2011.
Manna L., Actio redhibitoria e la responsabilità per i vizi della cosa nell'Editto de mancipiis vendundis, Milano 1994.
McCabe A., A Byzantine Encyclopaedia of Horse Medicine, the Sources, Compilation, and Transmission of the „Hippiatrica”, Oxford 2007.
Medio A. de, Il patto di non prestare l'evizione e il dolo del venditore nel diritto romano classico, „Bullettino dell' Istituto di Diritto Romano «Vittorio Scialoja»” 1904, 16.
Meylan Ph., L’editto degli edili curili, „Labeo” 1956, 2.
Meylan Ph., Varron et les conditions du transfert de la propriété dans la vente romaine, w: Scritti in onore Contardo Ferrini pubblicati in occasione della sua beatificazione IV, Milano 1949.
Monier R., La garantie contre les vices cachés dans la vente romaine, Paris 1930.
Monier R., La position de Labéon vis à vis de l'expression „morbus vitiumve” dans l'Édit des Édiles, „Eos. Commentarii Societatis Philologæ Polonorum” 1956, 48.
Monier R., Les „res mancipi” a l'epoque de Varron, „Revue Historique de Droit Français et Étranger” 1930, 9.
Monier R., Manuel élémentaire de droit romain II. Les obligations, Paris 1954.
Nordenfelt L., Concepts of Health and their Consequences for Health Care, „Theoretical Medicine and Bioethics” 1993, 14.4.
Ortu R., „Aiunt ædiles...” Dichiarazioni del venditore e vizi della cosa venduta nell' editto de mancipiis emundis vendundis, Torino 2008.
Parlamento E., „Servus melancholicus”. I „vitia animi” nella giurisprudenza classica, „Rivista di Diritto Romano” 2001, 1, http://www.ledonline.it/rivistadirittoromano/allegati/dirittoromano0102parlamento.pdf [dostęp: 1 IX 2017 r.].
Pringsheim F., Das Alter der ädilizischen „actio quanti minoris”, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte” 1952, 69.
Pringsheim F., The Decisive Moment for Aedilician Liability, „Revue Internationale des Droits de l'Antiquité” 1952, 1.
Senarclens A. de, La date de l'Édit des Édiles de mancipiis vendundis, „Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis” 1923, 4.
Senarclens A. de, La duplex condemnatio de l'action rédhibitoire, w: Studi in onore di P. Bonfante III, Milano 1930.
Senarclens A. de, L'extension de l'édit des édiles aux ventes de toute espèce de chose, „Revue Historique” 1927, 6.
Stein P., Fault in the Formation of Contract in Roman law and Scots Law, Edinburgh 1958.
Stein P., Sabino contro Labeone: due tipi di pensiero giuridico romano, „Bullettino dell' Istituto di Diritto Romano «Vittorio Scialoja»” 1977, 80.
Talamanca M., Costruzione giuridica e strutture sociali fino a Quinto Mucio, w: Società romana e produzione schiavistica III. Modelli etici, diritto e transformazioni sociali, red. A. Giardina, A. Schiavone, Roma-Bari 1981.
Talamanca M., Trebazio Testa fra retorica e diritto, w: Questioni di giurisprudenza tardo-repubblicana. Atti di un seminario, Firenze 27-28 maggio 1983, red. G. G. Archi, Milano 1985.
Tarwacka A., Czym się różni choroba od przypadłości; a także jakie znaczenie miały te słowa w edykcie edylów; oraz czy eunuch i bezpłodna kobieta podlegają zwrotowi; różne opinie na ten temat. Aulus Gellius, Noce attyckie 4,2. Tekst – tłumaczenie – komentarz, „Zeszyty Prawnicze” 2013, 13.1.
Vincent H., Le droit des édiles. Etude historique et économique des prescriptions édiliciennes sur la vente et la garantie, Paris 1922.
Walker R. E., Roman Veterinary Medicine, w: Animals in Roman Life and Art, red. J. M. C. Toynbee, New York 1973.
Watson A., The Law of Obligations in the Later Roman Republic, Oxford 1965.
White K. D., Country Life in Classical Times, London 1977.
White K. D., The Roman Farming, New York 1970.
Zimmermann R., The Law of Obligations: Roman Foundations of the Civilian Tradition, Oxford 1996.
