Słowa kluczowe
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 477
Liczba pobrań: 314
Abstrakt
W niniejszym artykule odtworzono starania władz Wolnego Miasta Krakowa wokół utworzenia tzw. Banku Krajowego. Prezentowany temat nie doczekał się analizy w literaturze naukowej, stąd dla jego opracowania kluczowe znaczenie miały dokumenty źródłowe, zaczerpnięte ze zbiorów Archiwum Narodowego w Krakowie. Na wyróżnienie zasługują zwłaszcza tzw. akta senackie, stanowiące spuściznę po działalności Senatu Rządzącego, sprawującego w Rzeczypospolitej Krakowskiej „zwierzchnią władzę administracyjną” (fasc. 88 „Monety 1816-1853”, sygn. WMK V-202). Z zespołu „Archiwum Wolnego Miasta Krakowa” pochodzą także protokoły posiedzeń Zgromadzenia Reprezentantów (sejm WMK) oraz jego korespondencja z rządem. Szczególną uwagę poświęcono traktatom dwóch autorów: Hilarego Meciszewskiego i Józefa Hallera, którzy byli głównymi orędownikami idei Banku Krajowego. Ukazały się one drukiem w latach 1834-1835. Niebagatelną rolę odegrały też publikatory prawne („Dziennik Praw WMK”, „Dziennik Rządowy”) oraz krakowska prasa. Nadto, uwzględniono opracowania poświęcone dziejom bankowości na ziemiach polskich w XIX w.
Bibliografia
Archiwum Narodowe w Krakowie, Archiwum Wolnego Miasta Krakowa: sygn. WMK II-39, II-40, V-119, V-202.
Bąkowski K., Kronika Krakowska 1796-1848, cz. III: od r. 1832 do 1848, „Biblioteka Krakowska” nr 42, Kraków 1909.
„Diariusz Seymu Rzeczypospolitey Krakowskiey” z 1833 roku (dodatek do „Dziennika Praw WMK” z 1833 roku).
„Dziennik Praw Wolnego Miasta Krakowa”,
„Dziennik Rządowy Miasta Krakowa i jego Okręgu”,
„Gazeta Krakowska” 1833.
Haller J., Projekt do zaprowadzenia Banku Wolnego Miasta Krakowa, ANK, WMK II-40, k. 1813-1816.
Kallas M., Krzymkowski M., Historia ustroju i prawa w Polsce 1772/1795-1918. Wybór źródeł, Warszawa 2006.
Kopff W., Wspomnienia z ostatnich lat Rzeczypospolitej Krakowskiej, „Biblioteka Krakowska” nr 31, Kraków 1906.
Girtler K., Opowiadania, t. 1: Pamiętniki z lat 1803-1831, oprac. Z. Jabłoński, Kraków 1971.
Meciszewski H. [Królikowski L.], Memoriał historyczny i polityczny o stanie obecnym Wolnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu na poparcie adresu obywateli krakowskich podanego rządowi francuskiemu i angielskiemu w październiku 1839 roku, Paryż 1840.
Meciszewski H., O potrzebie i sposobach uposażenia Banku Publicznego Rządowego w WMK z Okręgiem wtóre przymówienie się H. Meciszewskiego C.K.B do rozpoznania projektu Banku Rządowego przez Izbę Reprezentacyjną delegowanego na posiedzeniu Komitetu Bankowego w dn. 13 stycznia 1835 odczytane, Kraków 1835.
Meciszewski H., O potrzebie i użyteczności zaprowadzenia Banku Publicznego Rządowego w Wolnym Mieście Krakowie z Okręgiem. Przymówienie się Hilarego Meciszewskiego, członka Komitetu Bankowego, z grona Izby Reprezentacyjnej do rozpoznania projektu o Banku delegowanego, na posiedzeniu tegoż Komitetu w dniu 15 grudnia 1834 r. odczytane, wraz z annexem aktu sejmowego do Nr 242 z 1833 r. obejmującym: Projekt do zaprowadzenia Banku prywatnego z Akcyonariuszów, przez JW. Haller delegowanego z Senatu do Izby na dniu 15 września 1833 r. wniesiony; Uwagi reprezentanta Meciszewskiego nad tymże projektem; Decyzja Senatu Rządzącego z 16 września 1833 r. do L. 5967 w tey mierze zapadłą; na koniec Uwagi JW Haller delegowanego z Senatu, nad tymże projektem przy ogłoszeniu go drukiem poczynione, Kraków 1835.
Meciszewski H., Projekt do Prawa upoważniającego Senat Rządzący wraz z Kommisją na ten cel wyznaczoną, do wybicia Papierów Bankowych w wartości 2 000 000 złp, do laski Prezydującego w Zgromadzeniu Reprezentantów 1833 roku przez reprezentanta Hilarego Meciszewskiego złożony, Kraków 1833.
Meciszewski H., Projekt do ustanowienia Banku Wolnego Miasta Krakowa, do laski Prezydującego w Zgromadzeniu Reprezentantów 1833 roku przez reprezentanta Hilarego Meciszewskiego złożony, Kraków 1833.
Meciszewski M., Uwagi nad projektem do ustanowienia w Wolnym Mieście Krakowie z Okręgiem Banku Publicznego Prywatnego z akcyonaryuszów złożonego, wniesionym do Izby Reprezentacyjnej w dniu 13 września 1833 r. ze strony delegowanego z Senatu senatora J. Hallera, przez H. Meciszewskiego C.K.B. z grona Izby Reprezentacyjnej do rozpoznania projektu Banku Publicznego Rządowego delegowanego poczynione, Kraków 1835.
Mieroszewscy S. i S., Wspomnienia z lat ubiegłych, oprac. M. i H. Baryczowie, Kraków 1969.
Rzeczpospolita Krakowska 1815-1846. Wybór źródeł, wstęp i objaśnienia J. Bieniarzówna, Wrocław 1951.
Tessarczyk A., Rzeczpospolita Krakowska wolna, niepodległa i ściśle neutralna, pod opieką trzech wielkich mocarstw: Austrii, Prus i Rosji, a za rękojmią kongresu wiedeńskiego (1815-1846), Kraków 1863-1870.
W. Baka, Bankowość centralna: funkcje-metody-organizacja, Warszawa 1998.
Bieniarzówna J., Małecki J. M., Dzieje Krakowa, t. 3: Kraków w latach 1796-1918, Kraków 1979.
Bieniarzówna J., Z dziejów liberalnego i konspiracyjnego Krakowa (1833-1846), „Biblioteka Krakowska” nr 106, Kraków 1948.
Brzózka J., Dzieje rodziny Florkiewiczów herbu Ozdoba z Młoszowej w XIX wieku, „Biblioteka Krakowska” nr 148, Kraków 2006.
Gąsowski T., Rzeczpospolita Krakowska-ostatni skarawek wolnej Polski [w:] Narodziny Rzeczypospolitej Krakowskiej. Relacje-obrazy-wspomnienia, red. M. Stankiewicz-Kopeć, T. Budrewicz, Kraków 2016.
Gluck L., Bank Polski 1828-1885. Fakty i problemy [w:] Bank Polski 1828-1885. Dla upamiętnienia 160 rocznicy otwarcia Banku Polskiego, Warszawa 1988.
Grodek A., Studia z historii myśli ekonomicznej, Warszawa 1963.
Guzicki L., Żurawicki S., Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej do roku 1914, Warszawa 1969.
Jabłoński Z., Meciszewski Hilary, „Polski Słownik Biograficzny”, t. XX, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 359-362.
Jezierski A., Leszczyńska C., Historia gospodarcza Polski, Warszawa 2001.
Kosikowski C., Olszak M., Od prawa bankowego do prawa rynku finansowego [w:] System Prawa Finansowego, t. IV: Prawo walutowe, dewizowe, rynku finansowego, red. J. Głuchowski, Warszawa 2010.
Kostrowicka I., Landau Z., Tomaszewski J., Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku, Warszawa 1984.
Lipiński E., Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej do końca XVIII wieku, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975.
Lisicki H., Antoni Zygmunt Helcel 1808-1870, t. I, Lwów 1882.
Małecki J. M., Rozwój czy zastój ? Kraków 1796-1866 [w:] Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. J. Wyrozumski, Kraków 2007.
Marks B., Giełdy na ziemiach polskich pod zaborami (1817-1918) [w:] Gospodarcze i społeczne skutki zaborów Polski, red, J. Chumiński, K. Popiński, Wrocław 2008.
Meus K., Wolne Miasto Kraków- przykład monokultury gospodarczej [w:] Rzeczpospolita Krakowska 1815-1846. Materiały z sesji naukowej 23 maja 2015 roku, red. J. Wyrozumski, Kraków 2016.
Morawski W., Bankowość prywatna w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1996.
Morawski W., Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, Warszawa 1998.
Pełeszowa S., Haller Józef, „Polski Słownik Biograficzny”, t. IX/2, z. 41, Wrocław-Kraków-Warszawa 1961, s. 252-253.
Pilarczyk P. M., Nieustająca Komisja Obrachunkowa. O kontroli państwowej w Rzeczypospolitej Krakowskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. LXIV, 2012, z. 2.
Stankiewicz W., Historia myśli ekonomicznej, wyd. 2, Warszawa 2000.
Stankiewicz Z., Królestwo Polskie (1815-1863) [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. III: Od rozbiorów do uwłaszczenia, red. J. Bardach i M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981.
Wachholz S., Rzeczpospolita Krakowska. Okres od 1815 do 1830 r., Warszawa 1957.
Wiliński F., Bank i jego organizacja, Lwów 1932 (Warszawa 1991).
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.