Odpowiedzialność karna za zbrodnie sądowe prokuratorów III Rzeszy w Niemczech Zachodnich i Wschodnich
Okładka czasopisma Czasopismo Prawno-Historyczne, tom 73, nr 1, rok 2021
PDF

Słowa kluczowe

sprawiedliwość tranzytywna
zbrodnia sądowa
odpowiedzialność sędziego
odpowiedzialność prokuratora
III Rzesza
III proces norymberski

Jak cytować

Kulesza, W. (2021). Odpowiedzialność karna za zbrodnie sądowe prokuratorów III Rzeszy w Niemczech Zachodnich i Wschodnich. Czasopismo Prawno-Historyczne, 73(1), 59–98. https://doi.org/10.14746/cph.2021.1.3

Liczba wyświetleń: 585


Liczba pobrań: 811

Abstrakt

Prokuratorzy niemieckich sądów specjalnych (Sondergerichte) w okupowanej w czasie II wojny światowej Polsce uczestniczyli w dokonywaniu zbrodni przeciwko ludzkości, domagając się karania śmiercią wszystkich, którzy „wykazywali antyniemieckie nastawienie”. Formalną podstawę wyroków śmierci stanowiło zwłaszcza rozporządzenie o postępowaniu karnym przeciwko Polakom i Żydom z 4 grudnia 1941 r. Ogólnikowe sformułowania tego rozporządzenia powoływano w uzasadnieniach wyroków skazujących na karę śmierci Polaków za „nielegalny” ubój świń, wszelkie próby oporu rolników przy wysiedlaniu ich z własnych gospodarstw, handel mięsem, odzieżą, a także pomoc udzielaną zbiegłym z niemieckiej niewoli jeńcom wojennym, angielskim i rosyjskim, jak również słowa, że „Niemcy przegrają wojnę”. W Republice Federalnej nazistowscy prokuratorzy i sędziowie kontynuowali kariery w wymiarze sprawiedliwości, ponieważ uznano, że służąc wcześniej w III Rzeszy, stosowali obowiązujące wówczas prawo i nie mieli zamiaru czynienia bezprawia. Zignorowane zostały zasady przyjęte przez amerykański Trybunał Wojskowy w III procesie norymberskim – prawników („The Justice Case” – 1947). W komunistycznych Niemczech Wschodnich skazano dwóch prokuratorów, za pomocnictwo do zabójstw dokonywanych przez okupacyjne sądy specjalne w Polsce i branie udziału w zbrodniach przeciwko ludzkości. Wyroki te zasługują na prawniczy respekt.

https://doi.org/10.14746/cph.2021.1.3
PDF

Bibliografia

Beinarowitz R., Anmerkung, „Neue Justiz” 1982, nr 1.

Braunbuch. Kriegs- und Naziverbrecher in Der Bundesrepublik. Staat. Wirtschaft. Verwaltung. Armee. Justiz. Wissenschaft, Berlin 1965.

Cyprian T., Sawicki J., Nieznana Norymberga. Dwanaście procesów norymberskich, Warszawa 1965.

Dalcke A., Strafrecht und Strafverfahren, Berlin – München 1940.

Friedrich J., Freispruch für die Nazi-Justiz. Die Urteile gegen NS-Richter seit 1948 r. Eine Dokumentation, Berlin 1998.

Görtemaker M., Safferling Ch., Die Akte Rosenburg. Das Bundesministerium der Justiz und die NS-Zeit, München 2016.

Handbuch der Justiz, Die Träger und Organe der Rechtsprechenden in der Bundesrepublik Deutschland, Hamburg – Berlin 1962.

Klee E., Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer was vor und nach 1945?, Frankfurt am Main 2003.

Kulesza W., Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego, Łódź 2013.

Kulesza W., Karanie za zbrodnię „zhańbienia rasy” (Rassenschande) i odpowiedzialność karna sędziów za zbrodnicze skazania [w:] A. Adamski, J. Bojarski, P. Chrzczonowicz, M. Leciak (red.), Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. Księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara, Toruń 2012.

Kulesza W., Polacy wpisani na Volkslistę a obowiązek służby w Wehrmachcie w świetle wyroków Sądu Specjalnego w Toruniu, „Studia Iuridica Toruniensia” 2018, t. XXIII.

Kulesza W., Przestępcze naginanie prawa przez niemieckie sądy specjalne w okupowanej Polsce. Przyczynek do badań (w druku).

Kulesza W., Sąd Specjalny (Sondergericht) w Łodzi [w:] Gmach i jego tajemnice. Sąd Okręgowy w Łodzi 1917–2017, Łódź 2017.

Kulesza W., Sędziowskie naginanie prawa w świetle niemieckiego prawa karnego [w:] J. Kasiński, A. Małolepszy, P. Misztal, R. Olszewski, K. Rydz-Sybilak, D. Świecki (red.), Artes Serviunt Vitae Sapientia Imperat. Proces karny sensu largo. Rzeczywistość i wyzwania. Księga jubileuszowa Profesora Tomasza Grzegorczyka z okazji 70. urodzin, Warszawa – Łódź 2019.

Lehnert R., Schäfer K., Stafrechts Lehrbuch für Polizei und Gendarmerie, 25 Auflage, Berlin 1939.

Lemiesz W., Paragraf i zbrodnia, Warszawa 1963.

Mohrbotter K., Zur strafrechtlichen Verantwortlichkeit des Spruchrichters und Staatsanwalts für den Inhalt der richterlichen Entscheidung, „Juristen Zeitung” 1969, nr 15/16.

Müller I., Furchtbare Juristen. Die unbewältige Vergangenheit unserer Justiz, München 1989.

Pospieszalski K.M., Hitlerowskie „prawo” okupacyjne w Polsce. Wybór dokumentów, część I: Ziemie „wcielone”, Poznań 1952.

Radbruch G., Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches Recht, „Süddeutsche Juristen Zeitung” 1946, nr 5.

Riegel P., Der Tiefe Fall des Professors Pchalek. Ein Thüringer Jurist zwischen NS-Justiz, Besatzungsmacht, Rechtsprofessur und Spitzeldienst, Erfurt 2007.

Schenk D., Die Post von Danzig. Geschichte eines deutschen Justizmords, Reinbek bei Hamburg 1995.

Schenk D., Generalstaatsanwalt Dr. Fritz Bauer im Widerstreit politischer Interessen [w:] A. Liszewska, J. Kulesza (red.), Pro dignitate legis et maiestate iustitiae. Księga Jubileuszowa z okazji 70. Rocznicy urodzin Profesora Witolda Kuleszy, Łódź 2020.

Schenk D., Poczta Polska w Gdańsku. Dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sądowego, Gdańsk 1999.

Schlüter H., „... für die Menschlichkeit im Strafmaβ bekannt...”. Das Sondergericht Litzmannstadt und sein Vorsitzender Richter, „Juristische Zeitgeschichte Nordrhein – Westfalen” 2005, t. 14.

Schönke A., Schröder H., Strafgesetzbuch. Kommentar, München – Berlin 1959.

Steiniger P.-A., Zur Strafbarkeit faschistischer Menschlichkeitsverbrecher, „Neue Justiz” 1961, nr 9.

Waszczyński J., Z działalności hitlerowskiego Sądu Specjalnego w Łodzi (1939–1945), „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” t. XXIV, Warszawa 1972.