Słowa kluczowe
sądownictwo w II Rzeczypospolitej
sędziowie pokoju
sędziowie przysięgli
ławnicy
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł dotyczy uczestnictwa czynnika społecznego (obywatelskiego) w wymiarze sprawiedliwości (sądownictwie) II Rzeczypospolitej. Publikacja składa się z czterech części. W pierwszej z nich autor omówił udział obywateli w sądownictwie z perspektywy historycznej. Następna część dotyczy treści ustaw zasadniczych II Rzeczypospolitej, czyli Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. oraz Ustawy Konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia 1935 r., ze względu na ich postanowienia związane z udziałem obywateli w wymiarze sprawiedliwości. W kolejnej części została omówiona realizacja postanowień Konstytucji z 1921 r., czyli okres przed unifikacją ustroju sądownictwa oraz po wejściu w życie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. W szczególności omówiono regulacje dotyczące sędziów: pokoju, handlowych, przysięgłych, honorowych. Ponadto zwrócono uwagę na ówczesną praktykę wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza w związku ze zniesieniem w 1938 r. sądów przysięgłych na obszarze dawnego zaboru austriackiego – Galicji, oraz udział czynnika społecznego w sądach szczególnych i instytucjach quasi-sądowych. W ostatniej części artykułu autor dokonał podsumowania swoich rozważań. W szczególności zwrócił on uwagę na stosunek władzy państwowej do czynnika obywatelskiego w sądownictwie polskim, w porównaniu z okresem po drugiej wojnie światowej oraz ze współczesnymi rozwiązaniami ustrojowymi.
Bibliografia
Ajnenkiel A., Położenie prawne robotników rolnych w Polsce (1918–1939), Warszawa 1962.
Allerhand M., Sądownictwo handlowe, Warszawa 1929 (odbitka z „Przeglądu Prawa Handlowego” 1929, nr 4, 5–6).
Ankieta o Konstytucji z 17 marca 1921 r., wyd. W.L. Jaworski, Warszawa 2014 (reprint z 1924 r.).
Bakszejew S.W., Ławnicy ludowi w sądzie radzieckim, Warszawa 1953.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Baran K., Powstanie i ewolucja angielskiej ławy przysięgłych (między średniowieczem a XIX stuleciem) [w:] M. Kwiecień, M. Małecki (red.), Kraków 1997.
Bardach J., Przemiany ustrojowo-polityczne w latach I wojny światowej [w:] K. Grzybowski, Historia państwa i prawa Polski, t. IV: Od uwłaszczenia do odrodzenia państwa, pod ogólną red. J. Bardacha, Warszawa 1982.
Bardzki A., Zakres władzy sędziego pokoju, jako powołanego do zwołania rady familijnej, „Palestra” 1928, nr 3.
Bartnik A.S., Sędzia czy kibic? Rola ławnika w wymiarze sprawiedliwości III RP. Analiza socjologiczno-prawna, Warszawa 2009.
Bereza A., Sądownictwo pokojowe w guberni lubelskiej na tle Królestwa Polskiego (1876–1915), Lublin 2004.
Berezowski C., Odrodzenie państwa polskiego w świetle prawa międzynarodowego. Granice państwa i obywatelstwo [w:] F. Ryszka (red.), Historia państwa i prawa Polski 1918–1939, część I, pod ogólną red. J. Bardacha, Warszawa 1962.
Bibring J., Czynnik ludowy w nowym ustroju sądów powszechnych, „Głos Prawa” 1928, nr 7–8.
Bojarski A., O sądach przysięgłych z uwzględnieniem projektu nowej ustawy o postępowaniu karnem dla niewęgierskich krajów państwa austryackiego, Kraków 1868.
Bossowski J.J., Czynnik ludowy w sądzie karnym (odbitka z „Ruchu Prawniczego i Ekonomicznego” z 1921 r.), Poznań 1924.
Bross J., Zagadnienia Sądów przysięgłych, „Głos Adwokatów” 1932, z. 3.
Butterteig A., Sędziowie pokoju, „Głos Adwokatów” 1928, z. 3.
Bzowski K., Sądy przysięgłych (odbitka z Encyklopedji Prawa Karnego), Warszawa około 1939.
Cybulski B., Sądy powszechne w województwie śląskim w latach 1922–1928, ,,Acta Universitatis Wratislaviensis” 1992, No 1193, Prawo CXCI.
Cybulski B., Stosunek Komisji Kodyfikacyjnej RP do laików w składach orzekających sądów powszechnych (sędziów pokoju, przysięgłych i ławników), ,,Acta Universitatis Wratislaviensis” 1992, No 1384, Prawo CCXIII.
Cybulski B., Wielkopolskie sądy pokoju w II Rzeczypospolitej, ,,Acta Universitatis Wratislaviensis” 1988, No 982, Prawo CLXI.
Czernicki K., Działalność sądów powszechnych w latach 1925–1928, Warszawa 1931.
Dąbrowski K., Samorząd gospodarczy. Izby przemysłowo-handlowe [w:] R. Jastrzębski (red.), Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
Dubanowicz E., W sprawie sądów pokoju na ziemiach polskich (Studjum prawno-historyczne), „Przegląd Prawa i Administracji” 1919, z. 4–6.
Dyskusja nad sądami przysięgłych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1937, nr 50.
Działocha K., Rola Konstytucji marcowej w prawie państwowym Polski Ludowej, ,,Acta Universitatis Wratislaviensis” 1976, t. VII.
Działocha K., Trzciński J., Zagadnienie obowiązywania Konstytucji Marcowej w Polsce Ludowej 1944–1952, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1977.
Fastyn A., Jurysdykcja sądu konsystorskiego w świetle przepisów prawa małżeńskiego z 1836 r., ,,Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010, t. LXII, z. 1.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2019.
Glaser S., Kilka uwag o projekcie sądów ławniczych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 35–36.
Glaser S., Kompetencja sądów przysięgłych, Lublin 1923.
Glaser S., Nieco prawdy o sądach przysięgłych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 1.
Glaser S., Polski proces karny w zarysie wraz z prawem o ustroju sądów powszechnych, Kraków 1934.
Gmurzyńska E., Ewolucja instytucji sędziów pokoju w Stanach Zjednoczonych, ,,Studia Iuridica Lublinensia” 2019, nr 1.
Goldsztein S., Właściwość sądów pokoju w świetle ustawy z dnia 14 lipca 1920 r. (Dz. Ust. Nr 63, poz. 412), „Gazeta Sądowa Warszawska” 1920, nr 38, 39.
Gołąb S., Organizacja sądów powszechnych, Kraków 1938.
Gołąb S., Rosenblüth I., Ustrój sądów powszechnych, Warszawa 1929.
Grat I.S., Dyskusje nad sądami ludowymi w pierwszych latach Polski Ludowej (na przykładzie sądów przysięgłych) [w:] J. Przygodzki, M.J. Ptak (red.), Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, Wrocław 2010.
Grudzińska A., Koncepcja systemu sądów przysięgłych do 1918 roku w myśli Aleksandra Mogilnickiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia” 2012, vol. LIX, 2, sectio G.
Grzybowski A., Sąd przysięgłych a przestępstwa polityczne, „Głos Sądownictwa” 1929, nr 6.
Grzybowski A., Uwagi o projekcie ustawy o sądach powszechnych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1927, nr 38.
Grzybowski K. (red.), Historia państwa i prawa Polski, t. IV: Od uwłaszczenia do odrodzenia państwa, pod ogólną red. J. Bardacha, Warszawa 1982.
Grzybowski K., Wymiar sprawiedliwości w świetle przepisów Konstytucji Kwietniowej, „Głos Sądownictwa” 1939, nr 3.
Halberda J., Szkice z dziejów ustroju i prawa poświęcone pamięci Ireny Malinowskiej-Kwiatkowskiej, Ława przysięgłych w angielskim procesie cywilnym (XII-XIII wiek) [w:] S. Grodziski, D. Malec. A. Karabowicz, M. Stus (red.), Vetera Novis Augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, t. I, Kraków 2010.
Hedrych W., Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej i w Polsce Ludowej, „Problemy Praworządności” 1988, nr 8–9.
Heinze R., Angielska jury w porównaniu z francuzko-niemieckim sądem przysięgłych, Warszawa 1874.
Hroboni J., Instytucja sądów przysięgłych w nowym kodeksie post. kar., „Przegląd Prawa i Administracji” 1930, nr 1.
Jastrzębski R., 100-lecie Sądu Najwyższego – geneza, organizacja, działalność [w:] Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej. Historia i współczesność 2007–2017. Suplement do Księgi Jubileuszowej 90-lecia Sądu Najwyższego 1917–2007, Warszawa 2017.
Jastrzębski R., Trybunał Kompetencyjny. Kolegium Kompetencyjne. Geneza. Działalność. Współczesność, Warszawa 2014.
Jastrzębski R., Udział obywateli w wymiarze sprawiedliwości II Rzeczypospolitej [w:] R. Piotrowski (red.), Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2021.
Jastrzębski R., Wpływ siły nabywczej pieniądza na wykonanie zobowiązań prywatno-prawnych w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2009.
Jastrzębski R., Dul M., Prawne regulacje działalności giełd towarowych w Polsce, Warszawa 2007.
Jędruszek P., O kompetencję sądów pokoju i opłaty od wezwań, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1925, nr 9.
Karlik P., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w sprawach karnych od czasów PRL [w:] M. Grochowski, J. Kostrubiec, E. Streit (red.), Współczesne przemiany państwa i prawa w krajach Europy środkowej i wschodniej, Lublin 2009.
Kijeński S., W obronie sądów przysięgłych, „Odnowa” z 21 marca 1937 r., nr 17.
Klimowiecki R., Sądownictwo administracyjne. Najwyższy Trybunał Administracyjny [w:] F. Ryszka (red.), Historia państwa i prawa Polski 1918–1939, część I, pod ogólną red. J. Bardacha, Warszawa 1962.
Komarnicki W., Polskie prawo polityczne (geneza i system), Warszawa 1922 (reprint: 2008).
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Podkomisja ustroju sądownictwa, t. I, Lwów 1925.
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Podkomisja ustroju sądownictwa, t. II, Lwów 1925.
Konic H., Dzieje prawa małżeńskiego w Królestwie Polskiem (1818–1836), Kraków 1903.
Koranyi K., Powszechna historia państwa i prawa, t. I, Warszawa 1965.
Koranyi K., Powszechna historia państwa i prawa, t. IV, Warszawa 1967.
Korobowicz A., Reforma ustroju sądownictwa w Królestwie Polskim po 1863 r. Przygotowania i treść, Lublin 1976.
Korobowicz A., Sądownictwo Królestwa Polskiego 1876–1915, Lublin 1995.
Korobowicz A., Sądownictwo lubelskie u zarania niepodległości (1917–1919), ,,Rzeszowskie Studia Prawnicze” 2011, nr 1.
Kosiński T., Czynnik społeczny w sądownictwie karnym, ,,Głos Sądownictwa” 1938, nr 5.
Krasowski K., Próby unifikacji osobowego prawa małżeńskiego w II Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1994, z. 3.
Kraushar T., Sądy przysięgłych w Austrji, „Palestra” 1929, nr 2.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego, część I, art. 1–507 z komentarzem, Poznań 1938.
Kulesza C., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w perspektywie historyczno-prawnoporównawczej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 21.
Kuzior S., Instytucja ławników w sądach pokoju b. Królestwa Polskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1925, nr 51.
L., Czy więc jednak nieuchronne zniesienie sądów przysięgłych! I dalejże odciążać sądy?..., „Głos Prawa” 1937, nr 10–12.
Leśnodorski B., Czynnik społeczny w sądach na przestrzeni dwu stuleci (XVIII-XX), „Państwo i Prawo” 1966, z. 3.
Liebeskind A., Sądy przysięgłych w Kodeksie polskiej procedury karnej, „Głos Prawa” 1928, nr 3–4.
Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2005.
Ławnicy czy sądy przysięgłych?, „Gazeta Prawnicza” z 16 lipca 1989 r. nr 14 (603).
Ławnicy ludowi w sądach powszechnych. Ustawa o ławnikach ludowych i przepisy związkowe, słowo wstępne Ministra Sprawiedliwości Mariana Rybickiego, Warszawa 1964.
Machczyński K., Pogląd historyczny na sądownictwo ludowe jako źródło instytucyi przysięgłych, Warszawa 1869.
Machnikowska A., Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1950, Gdańsk 2008.
Maisel W., Wojewódzkie sądy administracyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa – Poznań 1976.
Malec D., Najwyższy Trybunał Administracyjny 1922-1939 w świetle własnego orzecznictwa, Warszawa – Kraków 1999.
Mallik T., Wojskowe prawo karne i postępowanie karne [w:] F. Ryszka (red.), Historia państwa i prawa Polski 1918–1939, cz. II, pod ogólną red. J. Bardacha, Warszawa 1968.
Materniak-Pawłowska M., Sądownictwo w sprawach handlowych [w:] R. Jastrzębski (red.), Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
Materniak-Pawłowska M., Sądy przysięgłych na ziemiach polskich [w:] T. Maciejewski, W. Zalewski (red.), Kara kryminalna. Perspektywa historyczna i penologiczna, Gdańsk 2019.
Materniak-Pawłowska M., Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej, Poznań 2003.
Materniak-Pawłowska M., Z dziejów sądów przysięgłych na ziemiach polskich w XIX wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, t. LXVI, z. 1.
Maziarz J., Minione czasy sędziów przysięgłych, „Rzeczpospolita” z 24 kwietnia 2018 r. nr 95 (11035).
Maziarz J., Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej w praktyce Sądu Okręgowego w Krakowie, Warszawa 2017.
Miklaszewski W., O stanowisku prezydującego w sądzie przysięgłych, Warszawa 1867.
Miklaszewski W., O znaczeniu sądu przysięgłych, rzecz publicznie w auli Szkoły Głównej Warszawskiej, w dniu 2 kwietnia 1867 r. wyłożona, Warszawa 1867.
Miszewski W., Sędzia pokoju, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937, z. 1.
Mogilnicki A., Czy należy zachować sąd przysięgłych?, „Przegląd Sądowy” 1932, nr 2.
Mogilnicki A., Kodeks postępowania karnego a projekt Komisji Kodyfikacyjnej, Warszawa 1931.
Mogilnicki A., Postępowanie przed sądem przysięgłych według k.p.k. i projektu, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1930, nr 11, 12.
Mogilnicki A., Projekt ustawy ,,o zmianach w ustroju sądów powszechnych i postępowaniu karnym”, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1937, nr 7–8.
Mogilnicki A., Sądy przysięgłych w Polsce, „Gazeta Administracji i Policji Państwowej” 1923, nr 25.
Mogilnicki A., Sądy przysięgłych, Warszawa 1899.
Mogilnicki A., Wspomnienia adwokata i sędziego, Warszawa 2016.
Murzynowski A., Udział ławników w orzecznictwie sądów karnych, „Zeszyty Naukowe. Instytut Badania Prawa Sądowego” 1985, nr 24.
Nowakowski M., Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych, Kraków 2016.
Oberlender N., Sądy przysięgłych, czy ławnicze?, „Głos Adwokatów” 1926, z. 7.
Pietrzak M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce, Warszawa 1992.
Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym. Cz. 3. Okres międzywojenny, Kraków 2001.
Podolska-Meducka A., Polskie ustawodawstwo kartelowe w latach 1918–1939, Warszawa 2003.
Podolska-Meducka A., Prawo kartelowe [w:] R. Jastrzębski (red.), Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
Potępa J., Reforma postępowania karnego w sądach powszechnych (Zarys systemu), Łódź 1949.
Potocki K., O początku historyi, korzyściach i niedogodnościach instytucyi sądu przysięgłych, rzecz krótka, Warszawa 1819.
Potocki K., Wystawienie ważniejszych części instytucyi Przysięgłych, czytane na sessyi Deputacyi d. 24 września 1818, b.m. 1818.
Projekt ustawy postępowania karnego przyjęty przez Komisję Kodyfikacyjną Rzp. Pol. w dniu 28 kwietnia 1926, z uzasadnieniem, Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja postępowania karnego, t. II, z. I, Lwów 1926.
Prusak F., Czynnik społeczny w procesie karnym, Warszawa 1975.
Rappaport E.S., Czy zalecić należy udział czynnika społecznego w ustroju sądownictwa karnego państw słowiańskich?, Warszawa 1933.
Rappaport E.S., Media via prawa karnego polskiego. III. Kodeks karny polski a całokształt polskiego ustawodawstwa kryminalnego (postulaty reformy procesu karnego referat na III Zjazd Prawników Polskich), Warszawa 1936.
Rappaport E.S., Sądy obywatelskie w Warszawie (Karta z dziejów przełomu sierpniowego r. 1915), Warszawa 1915.
Rappaport E.S., Zagadnienie sądu przysięgłych w Polsce (odpowiedź na ust. 4, Dz. XVII ankiety konstytucyjnej Sejmu R.P.), Warszawa 1931.
Rok 1937, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 1.
Różycki S., Sądy przysięgłych: przeszłość a teraźniejszość, „Głos Sądownictwa” 1937, nr 5.
Rybicki M., Ławnicy ludowi w sądach PRL, Warszawa 1968.
Rządowy projekt ustawy o udziale czynnika obywatelskiego w orzecznictwie karnym, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1938, nr 25.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP, t. II: Komentarz art. 87–243, Warszawa 2016.
Salmonowicz S., Ława przysięgłych w dziwiętnastowiecznej Francji: od mitu do jego destrukcji [w:] J. Malec, W. Uruszczak (red.), Ustrój i prawo w przeszłości dalszej i bliższej. Studia historyczne o prawie dedykowane Prof. Stanisławowi Grodziskiemu w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej, Kraków 2001.
Sądownictwo na ziemiach b. zaboru pruskiego, „Przegląd Sądowy” 1919, nr 5.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
Skrzydło W., Grabowska S., Grabowski R. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, Warszawa 2009.
Sobczak J., Sądy i trybunały [w:] W. Skrzydło (red.), Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2010.
Sołodow D., Sąd przysięgłych w Rosji. Tradycja historyczna i stan współczesny [w:] W. Cieślak, S. Steinborn (red.), Profesor Marian Cieślak – osoba, dzieło, kontynuacje, Warszawa 2013.
Stachańczyk P., Sąd przysięgłych w ustawodawstwie karnym i doktrynie w Polsce w latach 1918–1929, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1989, t. XLI, z. 1.
Stachańczyk P., Spór o sądy przysięgłych w Polsce (1930–1938), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1992, t. MLII, z. 141.
Stebelski P., Sądy przysięgłych i sądy ławnicze [w:] Księga Pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661, t. II, Lwów 1912.
Sterling K., Sądy przysięgłych podług nowego Kodeksu Postępowania Karnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1928, nr 38, 39, 40.
Stępień-Załucka B., Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez Sąd Najwyższy w Polsce, Warszawa 2016.
Studnicki W., Wobec walki o sądy przysięgłych, „Słowo” z 22 marca 1937 r., nr 80.
Sumorok L., Sądy przysięgłych, „Głos Sądownictwa” 1937, nr 5.
Szcząska Z., Czynnik społeczny w sądownictwie w II Rzeczypospolitej i w Polsce Ludowej (część III), ,,Ławnik Ludowy” 1988, nr 2.
Szerer M., Sądownictwo angielskie, Warszawa 1935.
Szurlej S., Sądy przysięgłych, „Kurjer Warszawski” z 22 marca 1937 r., nr 81.
Śmiałek A., Sądy doraźne w II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984, t. XXXVI, z. 1.
Trzciński J., Instytucje ustrojowe okresu przejściowego 1944–1947 [w:] M. Kallas (red.), Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, Warszawa 1990.
Turska A., Czynnik społeczny i zawodowy w wymiarze sprawiedliwości, Warszawa 1971.
Uruszczak W., Niezależność sądów, niezawisłość i samorządność sędziowska w dawnej i niedawnej Polsce [w:] P.
Tuleja (red.), Krajowa Rada Sądownictwa. XX-lecie działalności, Warszawa 2010.
Ustawy karne Rzeczypospolitej Polskiej, t. I: Kodeks postępowania karnego z ustawami dodatkowemi wydanemi do dnia 27 marca 1928 przypisami, skorowidzem i tablicami porównawczemi, oprac. A. Mogilnicki, E.S. Rappaport, cz. I: Teksty, Warszawa 1928.
Ustawy karne Rzeczypospolitej Polskiej, t. I: Kodeks postępowania karnego, cz. II. Motywy ustawodawcze, oprac. A. Mogilnicki, E.S. Rappaport, Warszawa 1929.
Ustawy karne tymczasowo obowiązujące na obszarze b. zaboru rosyjskiego, t. II: Ustawa postępowania karnego z ustawami dodatkowemi wydanemi do dnia 1 września 1922 skorowidzem i tezami z orzeczeń Sądu Najwyższego R.P., oprac. A. Mogilnicki, E.S. Rappaport, Warszawa 1923.
Ustawy karne tymczasowo obowiązujące na ziemiach b. zaboru rosyjskiego, t. II: Ustawa postępowania karnego z ustawami dodatkowemi wydanemi do dnia 30 kwietnia 1921 i skorowidzem, oprac. A. Mogilnicki, E.S. Rappaport, Warszawa 1921.
Waltoś S., Ławnik – czy piąte koło u wozu? [w:] T. Grzegorczyk (red.), Funkcje procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Janusza Tylmana, Warszawa 2011.
Waśkowski E., Sąd przysięgłych w procesie cywilnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1930, z. 1.
Wiącek M., Znaczenie stosowania Konstytucji Marcowej w Polsce Ludowej dla orzecznictwa sądów i Trybunału Konstytucyjnego III RP, Warszawa 2012.
Wieczorek K., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w polskim i amerykańskim procesie karnym, Szczecin 2012.
Winawer K., Postępowanie doraźne, Warszawa 1934.
Wisznicki B., Sądy przysięgłych, „Palestra” 1927, nr 6.
Włodyka S., Organizacja sądownictwa, Kraków 1959.
Włodyka S., Organizacja wymiaru sprawiedliwości [w:] F. Ryszka (red.), Historia państwa i prawa Polski 1918–1939, cz. II, pod ogólną red. J. Bardacha, Warszawa 1968.
Wolski S., Istota zagadnienia sądów przysięgłych, „Wileński Przegląd Prawniczy” 1935, nr 8.
Wolter W., Kilka uwag o postępowaniu przed sądem przysięgłych wedle kodeksu z 1928 r. (odbitka z „Czasopisma Prawniczego”), Kraków 1929.
Wolter W., Proces przeciwko sądom przysięgłych, Kraków 1937 (odbitka z „Przeglądu Sądowego” nr 5).
Woner T.W., W obronie sądów przysięgłych, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1928, nr 51.
Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały Sesji Naukowej PAN 4–9 lipca 1953 r., t. III, Warszawa 1954.
Zawadzki S., Kubicki L. (red.), Udział ławników w postępowaniu karnym. Opinie a rzeczywistość. Studium prawnoempiryczne, Warszawa 1970.
Żukowski F., Sąd przysięgłych – czy sądy ławnicze, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1945, nr 2.
Dokumenty:
Oświadczenie rządowe z dnia 20 kwietnia 1923 r. w przedmiocie uznania granic wschodnich Rzeczypospolitej, Dz. U. Nr 49, poz. 333.
Przepisy tymczasowe o dyzlokacji sądów Królewsko-Polskich, Dz. Urz. Departamentu Sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego, Nr 1, poz. 2.
Przepisy tymczasowe o urządzeniu sądownictwa w Królestwie Polskim, Dz. Urz. Departamentu Sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego, Nr 1, poz. 1.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości i Ministrem Przemysłu i Handlu z dnia 28 maja 1923 r. w przedmiocie siedziby oraz organizacji Sądów Rozjemczych dla Zakładu ubezpieczenia od wypadków we Lwowie, Dz. U. Nr 94, poz. 749.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 27 września 1927 r. w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości o utworzeniu dla spraw Zakładu ubezpieczenia od wypadków sądów rozjemczych w Warszawie, Krakowie i Łodzi, Dz. U. Nr 87, poz. 782.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu z dnia 24 grudnia 1928 r. w sprawie utworzenia wydziałów handlowych w sądach okręgowych, Dz. U. Nr 104, poz. 947.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 lipca 1922 r. w przedmiocie utworzenia sądów pokoju w sądach powiatowych w górnośląskiej części Województwa Śląskiego, Dz. U. 52, poz. 485.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 czerwca 1922 r. zaprowadzające zmiany w ustroju sądownictwa w górnośląskiej części Województwa Śląskiego, Dz. U. Nr 46, poz. 390.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 grudnia 1928 r. o prawach i obowiązkach oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów handlowych, Dz. U. Nr 104, poz. 940.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 grudnia 1928 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu o trybie powoływania sędziów handlowych, Dz. U. Nr 104, poz. 939, zm. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 lipca 1936 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu w sprawie zmiany rozporządzenia z dnia 24 grudnia 1928 r. o trybie powoływania sędziów handlowych, Dz. U. Nr 52, poz. 382.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca 1927 r. o izbach przemysłowo-handlowych, Dz. U. Nr 67, poz. 591, tekst jednolity Dz. U. z 1936 r. Nr 45, poz. 335.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. Kodeks postępowania karnego, Dz. U. Nr 33, poz. 313.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1924 r. o organizacji giełd, Dz. U. Nr 114, poz. 1019 (t.j. Dz. U. 1930, Nr 23, poz. 209).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 3 grudnia 1927 r. o prawie łowieckiem, Dz. U. Nr 110, poz. 934.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz. U. Nr 12, poz. 93.
Rządowy projekt ustawy o udziale czynnika obywatelskiego w orzecznictwie karnym, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Kadencja IV, sesja nadzwyczajna VII. r. 1938, druk nr 839.
Rządowy projekt ustawy o zmianach w ustroju sądów powszechnych i postępowaniu karnym, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Kadencja IV, sesja zwyczajna r. 1936/37, druk nr 323.
Sprawozdanie Komisji Prawniczej, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Kadencja IV, sesja zwyczajna r. 1936/37, druk nr 406.
Sprawozdanie Komisji Prawniczej, Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Kadencja IV, sesja zwyczajna r. 1937/38, druk nr 261.
Sprawozdanie stenograficzne z 36 posiedzenia Sejmu w dniu 9 lutego 1937 r. łam 5.
Sprawozdanie stenograficzne z 48 posiedzenia Senatu w dniu 23 marca 1938 r., Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Kadencja IV, sesja zwyczajna r. 1937/38.
Sprawozdanie stenograficzne z 49 posiedzenia Sejmu w dniu 11 marca 1937 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Kadencja IV, sesja zwyczajna r. 1936/37.
Sprawozdanie stenograficzne z 52 posiedzenia Sejmu w dniu 23 marca 1937 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Kadencja IV, sesja zwyczajna r. 1936/37.
Sprawozdanie stenograficzne z 52 posiedzenia Senatu w dniu 14 lipca 1938 r., Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Kadencja IV, sesja nadzwyczajna IV r. 1938.
Sprawozdanie stenograficzne z 85 posiedzenia Sejmu w dniu 6 lipca 1938 r., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Kadencja IV, sesja nadzwyczajna VII r. 1938.
Ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. o załatwianiu zatargów zbiorowych pomiędzy pracodawcami a pracownikami rolnymi, Dz. Praw Państwa Polskiego Nr 65, poz. 394.
Ustawa z dnia 11 kwietnia 1924 r. o ochronie lokatorów, Dz. U. Nr 39, poz. 406.
Ustawa z dnia 14 lipca 1920 r. o rozszerzeniu właściwości sądów pokoju w sprawach cywilnych, Dz. U. Nr 63, poz. 412.
Ustawa z dnia 14 lipca 1936 r. o Trybunale Stanu, Dz. U. Nr 56, poz. 403.
Ustawa z dnia 16 maja 1922 r. w przedmiocie powołania Nadzwyczajnej Komisji Rozjemczej do załatwiania zatargów zbiorowych pomiędzy właścicielami nieruchomości miejskich a dozorcami domowymi, Dz. U. Nr 39, poz. 324.
Ustawa z dnia 18 lipca 1924 r. w przedmiocie uprawnień Ministra Pracy i Opieki Społecznej do powoływania Nadzwyczajnych Komisji Rozjemczych do załatwiania zatargów zbiorowych pomiędzy pracodawcami a pracownikami rolnymi, Dz. U. Nr 71, poz. 686.
Ustawa z dnia 23 września 1920 r. o rozszerzeniu działania przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1919 r. o załatwianiu zatargów zbiorowych pomiędzy pracodawcami a pracownikami rolnymi (Dz. Praw z 1919 r. Nr 65, poz. 394) na zatargi zbiorowe między właścicielami nieruchomości miejskich a dozorcami domowymi, Dz. U. Nr 8, poz. 53.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1923 r. o Trybunale Stanu, Dz. U. Nr 59, poz. 415.
Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o kartelach, Dz. U. Nr 31, poz. 270.
Ustawa z dnia 4 marca 1929 r. w sprawie zmiany niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r., zawierającego „Prawo o ustroju sądów powszechnych” (Dz. U. R.P z r. 1928 Nr 12, poz. 93), Dz. U. z 1930 r. Nr 5, poz. 43.
Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianach w ustroju sądów powszechnych i postępowaniu karnym, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Kadencja IV, sesja zwyczajna r. 1936/37, druk nr 323.
Licencja
od 2023 r. 