Słowa kluczowe
Prezydent RP
Sąd Okręgowy w Krakowie
uwłaczenie czci i powadze Prezydenta RP
znieważenie Prezydenta RP
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 269
Liczba pobrań: 239
Abstrakt
Artykuł dotyczy postępowań o uwłaczenie czci i powadze Prezydenta RP, jakie toczyły się przed Sądem Okręgowym w Krakowie w latach 1933–1939, na podstawie art. 125 § 2 kodeksu karnego z 1932 r. Za przedmiot analizy posłużyły pochodzące z tego okresu repertoria karne oraz akta poszczególnych spraw. Jak udało się ustalić, w latach 1933–1939 przed Sądem Okręgowym w Krakowie toczyło się 49 spraw dotyczących uwłaczenia czci lub powadze Prezydenta, prowadzonych przeciwko 56 oskarżonym. Stanowiły one niewielki odsetek, bo jedynie 0,4% postępowań, które zostały wszczęte w analizowanym okresie przed tymże Sądem. Do naszych czasów zachowały się akta 24 spraw. Spośród 50 osób, których sprawy Sąd Okręgowy w Krakowie rozstrzygnął merytorycznie, ostatecznie prawomocnym wyrokiem skazanych zostało 35 oskarżonych, uniewinnionych natomiast 15. Pomimo tego, że za uwłaczenie czci i powadze Prezydenta kodeks karny przewidywał karę więzienia od 6 miesięcy do 5 lat, kara orzeczona prawomocnie wobec żadnego sprawcy nie przekroczyła 1 roku pozbawienia wolności. Na karę 6 miesięcy więzienia skazanych zostało 18 osób (w tym 14 z warunkowym zawieszeniem jej wykonania), natomiast na karę więzienia w wymiarze od powyżej 6 miesięcy do 1 roku 16 (w tym wobec 4 wykonanie kary warunkowo zawieszono). W stosunku do jednego oskarżonego orzeczono areszt jako karę nadzwyczajnie złagodzoną.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych
Sąd Okręgowy w Krakowie 1919–1939 (2/2258): 2, 11, 52, 55, 85, 124, 125.
Archiwum Narodowe w Krakowie
Sąd Okręgowy w Krakowie 1919–1939 (29/442): 12378, 12381, 12391, 12392, 12393, 12394, 12395, 12396, 12397, 12398, 12399, 12400, 12402, 12403, 13979, 14103, 14136, 14219, 16729, 16815, 16940, 16843, 16908, 16958, 17080, 17138, 17219, 17226, 17241, 17255, 17285.
Źródła drukowane
Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 2 września 1939 r. o amnestii (Dz. U. Nr 87, poz. 553).
Projekt części szczególnej kodeksu karnego w redakcji, przyjętej w pierwszem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R.P. [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. IV, z. 3.
Projekt kodeksu karnego w redakcji, przyjętej w drugiem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R.P. [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. V, z. 2.
Projekt kodeksu karnego w redakcji, przyjętej w trzeciem czytaniu przez Sekcję Prawa Karnego Komisji Kodyfikacyjnej R.P. [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. V, z. 5.
Projekt wstępny części szczególnej kodeksu karnego, oprac. W. Makowski [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. IV, z. 1.
Protokół posiedzenia sekcji prawa karnego Komisji Kodyfikacyjnej z dnia 11. marca 1923 [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Karnego, t. II.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 1932 r. Nr 83, poz. 725).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 czerwca 1929 r. – Regulamin wewnętrznego urzędowania sądów apelacyjnych, okręgowych i grodzkich w sprawach karnych (Dz. U. Nr 42, poz. 352).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 60, poz. 571).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 21 października 1932 r. o amnestii z powodu wprowadzenia z dniem 1 września 1932 r. jednolitego polskiego kodeksu karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 91, poz. 782).
Ustawa z dnia 2 stycznia 1936 r. o amnestii (Dz. U. Nr 1, poz. 1).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1444).
Literatura
Budyn-Kulik M. [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015.
Hoc S., Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej [w:] L. Gardocki (red.), System prawa karnego, t. 8: Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, Warszawa 2013.
Kardas P. [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. II, cz. I: Komentarz do art. 117–211a, Warszawa 2017.
Jamontt J., Rappaport E.S., Kodeks karny r. 1932 z dostosowanemi do kodeksu tezami z orzeczeń Sądu Najwyższego, odpowiedniemi ustępami uzasadnienia projektu Komisji Kodyfikacyjnej. Część szczególna, Warszawa 1932.
Koredczuk J., Dziedziczenie nieruchomości w świetle orzecznictwa sądów apelacji lwowskiej w okresie międzywojennym, Wrocław 2019.
Krzyżanowski L., Sędziowie w II Rzeczypospolitej. Okręgi apelacyjne: krakowski i katowicki, Katowice 2011.
Kucharski T., Akta spraw sądowych i orzecznictwo sądowe z okresu II RP jako źródło historyczne. Węzłowe problemy kwerendy i metodyki archiwalnej na przykładzie badań nad fideikomisami familijnymi, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2020, t. 13, z. 1.
Kulesza J. [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. I: Komentarz. Art. 117–221, Warszawa 2017.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1938.
Makowski W., Zbrodnie stanu, Warszawa 1923.
Makowski W., Kodeks karny 1932. Komentarz, Warszawa 1937.
Maziarz J., Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej w praktyce Sądu Okręgowego w Krakowie, Warszawa 2017.
Michalska-Warias A. [w:] T. Bojarski (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2016.
Mikuła M., Orzecznictwo Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawach o bluźnierstwo (1 września 1932 r. – 1 września 1939 r.), „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, t. XXV, z. 3.
Naworski Z., Kucharski T., Moszyńska A., Fideikomisy familijne w Drugiej Rzeczypospolitej – główne postulaty badawcze, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2020, t. LXXII, z. 1.
Nisenson J., Siewierski M., Kodeks karny i prawo o wykroczeniach, rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. (Dz. U. R. P. Nr. 60 poz. 571 i 572) z komentarzem i orzecznictwem Sądu Najwyższego do dnia 1 stycznia 1939 roku wraz z przepisami wprowadzającemi i utrzymanemi w mocy przepisami uchylonych kodeksów karnych, Warszawa
Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego prawa o wykroczeniach przepisów wprowadzających obie te ustawy oraz do rozporządzenia prezydenta R. P. o niektórych przestępstwach przeciw bezpieczeństwu państwa z dnia 24 października 1934 roku (Dz. U. Nr. 94, poz. 851) z uwzględnieniem ustawy karnej skarbowej, ordynacji podatkowej, kodeksu karnego wojskowego, ustaw dodatkowych orzecznictwa Sądu Najwyższego, Kraków 1936.
Rodak M., Przestępstwo zgwałcenia i jego sprawcy w II Rzeczypospolitej. Próba wstępnej charakterystyki, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2015, t. XVIII.
Siemaszko K., Ochrona dobrego imienia Józefa Piłsudskiego w świetle przepisów prawa karnego oraz w praktyce sądowej w okresie II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2018, t. LXX, z. 2.
Szczepaniak D., Odpowiedzialność karna za znieważenie Prezydenta. Rzecz o kodyfikacji prawa karnego w II Rzeczypospolitej i jej współczesnych reminiscencjach, „Forum Prawnicze” 2022, nr 2.
Szczepaniak D., Polskie ustawy o zwalczaniu przestępczości urzędniczej z lat 1920–1921, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2020, t. 13, z. 2.
Szczepaniak D., Przepisy karne ustawy o prawie autorskim z 1926 roku w pracach ustawodawczych i praktyce sądowej. Naddruk – plagiat – strona podmiotowa – sankcje karne, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2021, t. 14, z. 1.
Uruszczak W., Zadania i perspektywy historii prawa na przełomie tysiąclecia, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2000, t. LII, z. 1–2.
Ustawy karne dodatkowe. Ustawy państw zaborczych – tezy z orzeczeń Sądu Najwyższego i Najwyższego Trybunału Administracyjnego – uwagi w przypiskach, oprac. A. Mogilnicki, Kraków 1934.
Zarzycki Z., Rozwód w świetle akt Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1918–1945. Studium historyczno-prawne, Kraków 2010.
Zgoliński I. [w:] V. Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Damian Szczepaniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.