Słowa kluczowe
Habsburgowie
listy uwierzytelniające
posłowie królewscy
Haus-, Hof-, und Staatsarchiv w Wiedniu
Jak cytować
Abstrakt
Wśród dokumentów pozostawionych przez posłów i kancelarię królewską najbardziej wiarygodnym dowodem odbycia poselstwa są listy uwierzytelniające. Zwyczaj ich składania znany jest od czasów starożytnych. Jednak obszerna literatura dotycząca historii XVI-wiecznej dyplomacji nie poświęca tej problematyce większej uwagi. Istotny dla losów Europy Środkowo-Wschodniej był okres panowania Zygmunta Augusta i reorientacja priorytetów polityki zagranicznej. W artykule przedstawiono wiarygodny, oparty na złożonych listach uwierzytelniających, wykaz posłów, którzy reprezentowali interesy Zygmunta Augusta na dworze Habsburgów wiedeńskich. Podczas kwerendy w austriackim Haus-, Hof-, und Staatsarchiv w Wiedniu odnaleziono 45 listów uwierzytelniających z lat 1534–1568.
Finansowanie
Fundacja Lanckorońskich
Bibliografia
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Księgi Poselstw (Libri Legationum) Metryki Koronnej, LL 7, LL 8, LL 9, LL 10, LL 12, LL 13, LL 14, LL 15, LL 16, LL 17, LL 19, LL 22.
Österreichische Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu, Diplomatie und Außenpolitik vor 1848, Staatenabteilungen, Polen I, Polonica 2 (1530–1534), Polonica 3 (1535–1538), Polonica 4 (1539–1543), Polonica 5 (1545–1548), Polonica 6 (1549–1553.06), Polonica 7 (1553.07–1554.12), Polonica 8 (1555–1556), Polonica 9 (1557–1559.03), Polonica 12 (1563–1566.06), Polonica 13 (1566–1569).
Österreichische Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu, Länderabteilungen, Ungarische Akten, Allgemeine Akten, 88/89 Ungarische Akten (1564.01–1566.12).
Baczkowski K., Zjazd wiedeński 1515. Geneza, przebieg i znaczenie, Warszawa 1975.
Barwicka-Makula A., Od wrogości do przyjaźni. Habsburgowie austriaccy wobec Polski w latach 1587–1592, Katowice 2019.
Barycz H., Kromer Marcin h. własnego (1512–1589) [w:] PSB, t. 15, Wrocław – Kraków – Warszawa 1970, s. 319–325.
Barycz H., Lasota Stanisław h. Rawicz (ok. 1515–1561) [w:] PSB, t. 16, Wrocław – Kraków – Warszawa 1971, s. 555.
Bodniak S., Kongres szczeciński na tle bałtyckiej polityki polskiej, Kraków 1929.
Dworzaczek W., Górka Andrzej h. Łodzia (ok. 1500–1551) [w:] PSB, t. 8, Wrocław – Kraków – Warszawa 1959–1960, s. 401–405.
Dziubiński A., Stosunki dyplomatyczne polsko-tureckie w latach 1500–1572 w kontekście międzynarodowym, Wrocław 2005.
Pietkiewicz E., Protokół dyplomatyczny, Warszawa 1998.
Ferenc M., Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie, Kraków 1998.
Mattingly G., Renaissance Diplomacy, London 1965.
Gładysz A., Courtiers of Foreign Origin amongst the Horse Courtiers of King Sigismund I the Old in 1518–1526. Part Two: Significance of “Other” Courtiers in Military Activities of the Royal Court in 1519–1521 in the Light of Signature Registers of the Horse Courtiers, „Przegląd Historyczny” 2021, t. 112, z. 2, s. 377–395. DOI: https://doi.org/10.36693/202102pp.377-398
Gmiterek H., Wilhelm z Rożemberka w Lubelskiem w latach 1572–1573, „Rocznik Lubelski” 1989–1990, t. 31–32, s. 103–110.
Gregorowicz D., Tiara w grze o koronę. Stolica Apostolska wobec wolnych elekcji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w drugiej połowie XVI wieku, Kraków 2019.
Hajdukiewicz L., Kowalska H., Padniewski Filip h. Nowina (zm. 1572) [w:] PSB, t. 25, Wrocław – Kraków – Warszawa 1980, s. 1–7.
Ikonowicz C., Piekarski J.W., Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje, Warszawa 2009.
Januszek-Sieradzka A., „Potrzeba moskiewska” na sejmach koronnych w latach 60. XVI stulecia, „TEKA Komisji Historycznej Polska Akademia Nauk Oddział w Lublinie” 2012, t. 9, s. 7–31.
Kaniewska I., Maciejowski Mikołaj h. Ciołek (zm. 1574) [w:] PSB, t. 19, Wrocław – Kraków – Warszawa 1974, s. 62–64.
Korolko M., Poczet sekretarzy Zygmunta Augusta (1548–1572), „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1986, t. 31, s. 45–84.
Korolko M., Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa 1991.
Kowalska H., Karnkowski Stanisław h. Junosza (1520–1603) [w:] PSB, t. 12, Wrocław – Kraków – Warszawa 1966-1967, s. 77–82.
Kowalska H., Myszkowski Mikołaj z Mirowa i Spytkowic h. Jastrzębiec (ok. 1511–1557) [w:] PSB, t. 22, Wrocław – Kraków – Warszawa 1977, s. 377–379.
Kowalska H., Przerębski Jan h. Nowina (ok. 1519–1562) [w:] PSB, t. 28, Wrocław – Kraków – Warszawa 1984–1985, s. 748–757.
Lazzarini I., Communication and conflict: Italian diplomacy in the Early Renaissance, 1350–1520, Oxford 2015. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198727415.001.0001
Lulewicz H., Radziwiłł Mikołaj zwany Czarnym h. Trąby (1515–1565) [w:] PSB, t. 30, Wrocław – Kraków – Warszawa 1987, s. 335–347.
Mikuła M., Ludwik d’Alifio (ur. 1499 r., zm. 1543 r.) [w:] W. Uruszczak (red.), Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1: 1364–1780, Kraków 2015, s. 224–225.
Nowacki J., Czarnkowski Andrzej (1507–1562) [w:] PSB, Kraków 1938, t. 4, s. 216–217.
Ostroróg Stanisław h. Nałęcz (1519–1568) [w:] PSB, t. 24, Wrocław – Kraków – Warszawa 1979, s. 528-530.
Pajewski J., Węgierska polityka Polski w połowie XVI wieku (1540–1571), Kraków 1932.
Plewczyński M., Koalicje antymoskiewskie Jagiellonów w XVI wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2005, t. 2, s. 83–94.
Pociecha W., D’Alifio Ludwik (1499–1543) [w:] PSB, t. 1, Kraków 1935, s. 77–78.
Sikorski J., Łaski Stanisław h. Korab (ok. 1500–1550) [w:] PSB, t. 18, Wrocław – Kraków – Warszawa 1973, s. 253–255.
Skowron R., Dyplomaci polscy w Hiszpanii w XVI i XVII wieku, Kraków 1997.
Skowron R., Księstwo Bari i sumy neapolitańskie. Polsko-hiszpański spór o spadek po królowej Bonie, „Rocznik Filozoficzny Ignatianum” 2022, t. 28, s. 171–213. DOI: https://doi.org/10.35765/rfi.2022.2802.10
Sucheni-Grabowska A., Jagiellonowie i Habsburgowie w pierwszej połowie XVI w. Konflikty i ugody, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1983, t. 38, z. 4, s. 449–467.
Sucheni-Grabowska A., Stanisław Hozjusz jako dyplomata Zygmunta Augusta. Wokół traktatu praskiego z 1549 roku, „Studia Warmińskie” 1981, t. 18, s. 99–156.
Sucheni-Grabowska A., Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520–1562, Kraków 2010.
Sumariusz Ksiąg Poselstw Metryki Koronnej, t. 1: Jagiellonowie, oprac. I. Sułkowska-Kurasiowa, J. Wejchertowa, Warszawa 2019.
Urban W., Hozjusz Stanisław (1504–1579) [w:] PSB, t. 10, Wrocław – Warszawa – Kraków 1962–1964, s. 42–46.
Urban W., Krasiński Franciszek h. Ślepowron (1525–1577) [w:] PSB, t. 15, Wrocław – Kraków – Warszawa 1970, s. 171–173.
Urban W., Wyczański A., Grabowiecki Gabriel h. Grzymała (ok. 1520–1570) [w:] PSB, t. 8, Wrocław – Kraków – Warszawa 1959–1960, s. 471–473.
Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
Urzędnicy wielkopolscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. A. Bieniaszewski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1987.
Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Opaliński, H. Żerek-Kleszcz, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990.
Urzędnicy województwa lubelskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. W. Kłaczewski, W. Urban, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1991.
Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski Kórnik 1993.
Valentino Saurmano laiškai imperatoriui Ferdinandui I iš Žygimanto Augusto Vilniaus dvaro (1561–1562 m.), oprac. D. Antanavičius, V. Gerulaitienė, J. Kiaupienė, Vilnius 2009.
Wijaczka J., Stosunki dyplomatyczne Polski z Rzeszą Niemiecką w czasach panowania cesarza Karola V (1519–1556), Oświęcim 2015.
Wojtyska H.D., Papiestwo–Polska 1548–1563. Dyplomacja, Lublin 1977.
Wyczański A., Między kulturą a polityką. Sekretarze królewscy Zygmunta Starego (1506–1548), Warszawa 1990.
Żelewski R., Dyplomacja polska w latach (1506–1572) [w:] M. Biskup (red.), Historia dyplomacji polskiej, t. I: Połowa X w.–1572, Warszawa 1982, s. 587–793.
Żelewski R., Kryski Wojciech h. Prawdzic (ok. 1530–1562) [w:] PSB, t. 15, Wrocław – Kraków – Warszawa 1970, s. 488–490.
Żelewski R., Organizacja koronnej służby dyplomatycznej za Zygmunta Augusta [w:] Z. Wójcik (red.), Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII wieku. Studia, Warszawa 1966.
Żelewski R., Podoski Łukasz h. Junosza (1526–1584) [w:] PSB, t. 27, Wrocław – Kraków – Warszawa 1983, s. 171–173.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Maciej Polak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
od 2023 r. 