Formalność topicznego myślenia. Problem "reguł proceduralnych" dyskursu dogmatycznego rzymskich jurystów

Abstrakt

Nie trzeba szczególnie zapewniać, że formuła proponowania rozstrzygnięć poszczególnych problemów prawnych przez przedstawicieli rzymskiej jurysprudencji, zarówno późnorepublikańskich veteres, jak i jurystów klasycznych miała charakter dyskursywny, czyli wewnętrznie strukturalnie dialogiczny. W optyce samych przedstawicieli jurysprudencji dyskurs (łac. discursus – „rozmowa", „mowa", „przemówienie"), który określić można jako dyskusję i analizę problemów prawnych, rozważanie argumentów pro i contra proponowanych rozwiązań, czy też jako ekspresję sądów na temat swoistych „prawniczych odkryć normatywnych", zdaje się być zarówno sposobem przejawiania się prawa jak i dochodzenia do prawa jako odkrycia konstytutywnego. ... Inaczej mówiąc – celem działalności jurystów była interpretacja, ale i adaptacja, która – zakładając dokonywanie zmian – miała ex definitione charakter twórczy.