Czy w nauce historii prawa jest już miejsce dla komputera?

Abstrakt

Aby historia mogła wszystkie swoje zadania spełnić, aby się rodzić mogły pełne mądrości, talentu i ekspresji dzieła historyczne — nauka historyczna potrzebuje odskoczni—gromadzenia i udostępnienia szerokiego materiału źródłowego i setek badań czysto faktograficznych. Jedne i drugie — wydawnictwa źródłowe i prace faktograficzne—zgodzą się chętnie na nazwę zabiegów przednaukowych, ale są nie mniej konieczne, choć czaso- i pracochłonne; wymagają celowego, nowoczesnego, zespołowego, kierowanego planowo wysiłku i wyszkolonych kadr specjalistów, wymagają nowoczesnych form organizacji planowania nauki. Domagać się licznych, dojrzałych, rzeczywiście służących sprawie dziel historycznych bez owej podbudowy — byłoby to to samo, co spodziewać się nowych kłosów z ugoru, na którym nie było ani orki, ani siewu¹. Ta sprzed 30 lat pochodząca wypowiedź Ewy Malczyńskiej nie straciła nic na aktualności. Mimo że nadchodzi 3 tysiąclecie nowej ery, historia nadal pozostaje nauką w całości uzależnioną od źródeł, a wielkie syntezy nadal mogą tylko wówczas trafnie kreślić zasadnicze rysy przeszłości i formułować generalne prawidłowości, gdy wspierają się na mozolnie udostępnianym materiale źródłowym i na trudzie parających się drobnymi, analitycznymi, czyli — jak niekiedy się je z nutą lekceważenia określa — przyczynkarskimi rozprawkami.