Wpływ artykułów mielnickich z 1501 r. na rozwój prawa polskiego w XVI w.

Abstrakt

Artykuły mielnickie z roku 1501, znane w polskiej historiografii pod nazwą przywileju mielnickiego, stały się niedawno przedmiotem zainteresowania historyków prawa. Nową analizę i ocenę ich treści dali L. Sobolewski i W. Uruszczak, wskazując zwłaszcza na ich wymowę ideologiczną i znaczenie polityczne. Historyczne losy tego „przywileju” zostały natomiast potraktowane skrótowo, w oparciu o dane zaczerpnięte w większości z wcześniejszej literatury. Niniejszy artykuł stanowi rozwinięcie i pogłębienie niektórych zagadnień poruszonych w tamtej pracy. Moim zamiarem jest prześledzenie losów aktu w szesnastowiecznej Rzeczypospolitej i ukazanie na tym tle roli, jaką odegrał w rozwoju polskiego prawa. Istotnym składnikiem tego artykułu są rozważania nad trafnością uznania artykułów mielnickich za przywilej. Nie można także pominąć milczeniem kwestii ich mocy obowiązującej. Wszystkie te problemy omówiono dotychczas w literaturze naukowej w niewystarczającym stopniu.