Armenii droga do leninowsko-kemalowskiego rozbioru (1917–1921)
PDF

Jak cytować

Lityński, A. (2018). Armenii droga do leninowsko-kemalowskiego rozbioru (1917–1921). Czasopismo Prawno-Historyczne, 70(1), 67–109. https://doi.org/10.14746/cph.2018.1.2

Abstrakt

After the February Revolution of 1917 in Russia, the former nations of the Russian Empire searched for the possibility of forming their own independent countries. The situation was the same with three nations of Transcaucasia, namely Armenia, Azerbaijan and Georgia. After the separatist Treaty of Brest-Litovsk (signed on the 3rd of March 1918), Bolshevik Russia in practice gave away the Transcaucasia region to Germany and Turkey. Especially Turkey assumed an aggressive and annexationist stance at the time. And it was the Armenians who mainly put up the resistance. Armenia, together with Azerbaijan and Georgia, first created the Transcaucasian Democratic Federative Republic. However, the state was short-lived and it soon collapsed due to different approaches to preserving independence by the three countries. Azerbaijan tried to unite with Turkey, Georgia with Germany,
while Armenia counted on the White movement Russians (led by General Denikin). Each of the three countries formed separate independent republics and one of them was the First Republic of Armenia. Germany and Turkey lost the First World War soon after but Caucasia was first attacked from the north by the White General Anton Denikin, who was supported by England and France. And later (in 1920) the country was invaded by the Bolsheviks. The Bolsheviks, thanks to the military might of the Red Army, overthrew the independent governments of those republics one by one. Subsequently, they introduced their own governments and annexed the countries into the Russian Soviet Federative Socialist Republic (RSFSR). The RSFSR signed the Treaty of Brotherhood with Turkey on the 16th of March 1921, which was mainly directed against Great Britain and France. In order to realize this alliance, Russia and Turkey divided between themselves the Armenian
lands.
https://doi.org/10.14746/cph.2018.1.2
PDF

Bibliografia

Bartnicki Andrzej, Konflikty kolonialne 1869-1939, Warszawa 1971.

Bruneteau Bernard, Wiek ludobójstwa, tłum B. Spieralska, Warszawa 2005.

Chwalba Andrzej, Samobójstwo Europy. Wielka wojna 1914-1918.Wyd. Literackie. Kraków 2014.

Ciesielski Stanisław, Rosja-Czeczenia. Dwa stulecia konfliktu, w: „Studia z dziejów Europy Wschodniej”, t. 2, Wrocław 2003.

Dadrian Vahakn N., The History of the Armenian Genocide. Ethnic Conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus, Oxford 1995.

http://www.armeniansgenocide.am/images/menus/176/The%20history%20of%20Armenian%20Genocide.pdf 31 XII 2017.

Furier A., Gruzja niepodległa – od monarchii do republiki, Szczecin 2015.

German History in Documents and Images. Mudros Agreement: Armistice with Turkey (October 30, 1918). Volume 6. Weimar Germany, 1918/19–1933.

Geschichte Armeniens, http://honorarkonsulat-armenien.de/geschichte.htm 15 I 2018.

Historia Kurdystanu, na portalu przedstawicielstwa w Polsce Rządu Regionalnego Kurdystanu, w: http://poland.gov.krd/about-kurdistan/history-of-kurdistan/?lang=pl 8 I 2018.

Historia polityczna świata XX wieku. 1901-1945, red. M. Bankowicz, Kraków 2004.

Hovannisian R. G., The Republic of Armenia, t. 1: The First Year 1918-1919, Berkeley 1971.

Hovannisian Richard G., Armenia on the Road to Independence 1918, Berkeley 1967.

Kontek K., Mustafa Kemal Atatürk i jego współczesny wizerunek, „Etnografia Polska”, 2011, t. 55, z. 1-2.

Kraj K., Szlachcic - rewolucjonista Feliks Dzierżyński, Kraków 2015.

Leksykon historii powszechnej 1900-1945. Red. S. Sierpowski przy współpracy S. Żerki. Poznań 1996.

Leksykon historii świata, red. A. Bartnicki, Warszawa 1998.

Leksykon historii świata: Rosja. Pod red. W. Sienkiewicza. Warszawa 2001.

Lenin W., Dzieła wszystkie, Warszawa 1988, t. 35.

Lenin W., Dzieła wybrane, t.4, Warszawa 1978.

Lityński Adam, Prawo Rosji i ZSRR 1917-1991 czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Wyd. 3. Beck. Warszawa 2017.

Lityński A., Rewolucji rosyjskiej rok pierwszy. Wybrane zagadnienia prawa karnego, w: Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, red. M. Głuszak, D. Wiśniewska-Jóźwiak, Łódź 2016.

Materski W., XX wiek – niepodległość i sowietyzacja: Tradycja państwowa a budowa suwerennych państw w regionie , w: Wprowadzenie do studiów wschodnioeuropejskich, t. 4: Armenia, Azerbejdżan, Gruzja, red. M. Korzeniowski, D. Tarasiuk, K. Latawiec, Lublin 2013.

Materski Wojciech, Georgia rediviva. Republika Gruzińska w stosunkach międzynarodowych 1918-1921, Warszawa 1994.

Materski Wojciech, Gruzja, Warszawa 2000.

Midlarsky Manus I., Ludobójstwo w XX wieku, tłum B. Wojciechowski, Warszawa 2010.

Morawski Wojciech, Szawłowska Sylwia, Wojny rosyjsko-tureckie od XVII do XX wieku, Warszawa 2006.

Olszewski P., Polityka bolszewików wobec niepodległej Gruzji w latach 1918-1921, „Dzieje Najnowsze” 1997, t. 29, z. 3.

Olszewski P., Polityka Ententy wobec Zakaukazia 1918-1921 (Zarys problematyki), „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica” 59, 1997.

Olszewski P., Polityka państw Ententy wobec Zakaukazia w latach 1918-1921, „Dzieje Najnowsze” 1998, t. 30, z. 3.

Olszewski P., Uwarunkowania historyczne i dzieje nowożytne regionu na tle europejskim, w: Wprowadzenie do studiów wschodnioeuropejskich, t. 4: Armenia, Azerbejdżan, Gruzja, red. M. Korzeniowski, D. Tarasiuk, K. Latawiec, Lublin 2013.

Olszewski Paweł, Geopolityczne znaczenie Kaukazu Południowego po I wojnie światowej, „Przegląd Geopolityczny” 2011, t. 4.

Pajewski J. , Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 1991.

Pipes Richard, Czerwone imperium. Powstanie Związku Sowieckiego, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2015.

Pipes Richard, Rewolucja rosyjska. Tłum. T. Szafar. PWN. Warszawa 1994.

Pipes Richard, Rosja bolszewików, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2005.

Przebinda Grzegorz, Smaga Józef, Kto jest kim w Rosji po 1917 roku, Kraków 2000.

Reychman Jan, Historia Turcji. Wr-Wwa-Kr-Gdańsk 1973.

Serczyk W., Historia Ukrainy, Wrocław 2009.

Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej, pod red. W. Roszkowskiego i J. Kofmana, Warszawa 2004.

Stalin J., Dzieła, t. 4, Warszawa 1951.

Swain Geoffrey, Wojna domowa w Rosji, tłum. Z. Simbierowicz, Warszawa 2007.

Świętochowski Tadeusz, Azerbejdżan, Warszawa 2006.

Świętochowski Tadeusz, Russian Azerbaijan, 1905-1920. The Shaping of National Identity in a Muslim Community, Cambridge University Press 1985.

Tekst porozumienia pokojowego z Brześcia Litewskiego 3 marca 1918, http://tnke.home.pl/armianiemiecka/Dokument/1918b.htm 28 X 2017.

The Treaty of Sèvres, 1920 (from: The Treaties of Peace 1919-1923, Vol. II, Carnegie Endowment for International Peace, New York, 1924.) https://wwi.lib.byu.edu/index.php/Section_I,_Articles_1_-_260 14 I 2018.

Trocki L., Moje życie. Próba autobiografii, tłum. J. Barski i S. Łukomski, Warszawa 1930 [reprint 1990].

Vahan Teryan, A Chronological Biography Compiled for Teryan.com Site, w: http://www.teryan.com/vt_Biography_eng.html 1 I 2017.

Wielka Encyklopedia Powszechna [WEP] PWN.

Wojna Romuald, W ogniu rosyjskiej wojny wewnętrznej 1918-1920, Warszawa 1975.

Zakrzewska-Dubasowa Mirosława, Historia Armenii. Wyd. 2. Ossol. Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.

Varlaam Aleksandrovič Avanesov, http://hrono.ru/biograf/bio_a/avanesovva.php 1 I 2017.

Vasilij Harlamov, http://www.peoples.ru/state/politics/vasiliy_harlamov/ 16 X 2017, http://www.hrono.info/biograf/bio_h/harlamov_va.php 16 X 2017.

Vladimir Dmitrievič Nabokov — biografija, http://to-name.ru/biography/vladimir-dmitrievich-nabokov.htm 17 X 2017.

Garibdžanjan G., Petr Arveladze, „Izvestija Akademii Nauk Armjanskoj SSR, Obŝestvennye nauki”, № 11 | 1957.

Zakavkazskij komissariat, w: http://www.hrono.info/organ/ukaz_z/ru19170170.php 16 X 2017.

Istorija sovetskoj konstitucii (v dokumentah) 1917–1956, Gosudarstvennoe izdatelʹstvo juridičeskoj literatury, Moskva 1957.

Istorija sovetskoj konstitucii. Sbornik dokumentov. 1917–1957, Izdatelʹstvo Akademii Nauk SSSR, Moskva 1957.

Konvencija meždu Rossiej i Angliej po delam Persii, Afganistana i Tibeta 8 (31) avgusta 1907 g. http://www.hrono.ru/dokum/190_dok/19070818ru_gb.php 7 I 2018.

Korganov_Grigorij_Nikolaevič, http://ru.hayazg.info /Korganov_Grigorij_Nikolaevič 1 I 2018.

Trofimova L. I., Vstupitelʹnaja statja, [w:] G. V. Čičerin, Stati i reči po voprosam meždunarodnoj politiki, sostavitelʹ L. I. Trofimova, Moskva 1961.

Čičerin G. V., Stati i reči po voprosam meždunarodnoj politiki, sostavitelʹ L. I. Trofimova, Moskva 1961.

Čičerin Georgij Vasilʹevič, http://www.hrono.ru/biograf/bio_ch/chicherin_gv.php 7 I 2018.

Čheidze Nikolaj Semenovič, http://www.hrono.ru/biograf/bio_ch/chheidze_ns.php 20 X 2017.

Ènciklopedija gosudarstva i prava, red. P. Stučka, t. 2, Moskva 1930.