Keywords
Regency Council
protection of monuments
Second Polish Republic
How to Cite
Number of views: 113
Number of downloads: 40
Abstract
The Decree of the Regency Council of 31 October 1918 on the Protection of Monuments of Art and Culture was the first Polish legal regulation dedicated to the protection of monuments. This act allowed for the creation of the legal foundations necessary to build an organizational structure connected with the protection of monuments, and it also defined the framework for future protection. The decree and the historical background accompanying its adoption is discussed in detail in legal literature, but less space is devoted to the legislative history of the work on this act (pre-legislative history). It is repeatedly emphasized in the literature devoted to this subject matter that the issuance of legal regulations concerning monuments, at such an early stage of the formation of the Polish state, testifies to the importance of this topic and the visionary qualities of the contemporary political elites. Meanwhile, the adoption of the decree on the protection of monuments of art and culture was as important as other public and social matters to the decision makers of the time; consequently, the circumstances of the adoption of the decree should not be overly exaggerated.
References
Archiwum Akt Nowych, Gabinet Cywilny Rady Regencyjnej.
Archiwum Akt Nowych, Protokoły z posiedzeń Prezydium Rady Ministrów, t. 4.
Dekret Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury (Dz.Pr.P.P. Nr 16, poz. 36).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 29, poz. 265).
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.).
Bielska-Brodziak A., Śladami prawodawcy faktycznego. Materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa, Warszawa 2017.
Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Kraków 2000.
Demetrykiewicz W., Konserwatorstwo dla zabytków archeologicznych: studyum ze stanowiska dziejów kultury i nauki porównawczej prawa, Kraków 1886.
Dettloff P., Z dziejów zjazdów konserwatorskich w Polsce. W stulecie I Zjazdu Miłośników Zabytków Ojczystych, „Ochrona Zabytków” 2010, nr 1–4, s. 279–287.
Dobosz P., Ponadczasowe wartości dekretu Rady Regencyjnej z dnia 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury [w:] W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego, Poznań 2009.
Dobosz P., Prawny fundament ochrony zabytków w Polsce [w:] J. Rulewicz, R. Marcinek (red.), Działaj i miej nadzieję. Stulecie państwowych służb konserwatorskich w Polsce 1918–2018, Warszawa 2018.
Gaczoł A., Z dziejów ochrony i konserwacji zabytków w Polsce [w:] J. Rulewicz, R. Marcinek (red.), Działaj i miej nadzieję. Stulecie państwowych służb konserwatorskich w Polsce 1918–2018, Warszawa 2018.
Gaczoł A., Z dziejów państwowej służby ochrony zabytków w Polsce [w:] 90 lat Służby Ochrony Zabytków w Polsce, Wrocław 2008.
Goclon J., Gabinety Królestwa Polskiego 1917–1918. Skład, funkcjonowanie i działalność, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2013, t. 6, nr 2, s. 149–178.
J.K., Opieka nad zabytkami w prawodawstwie europejskim, „Przegląd Techniczny” 1915, nr 43 i 44, s. 418–423; nr 47 i 48, s. 456–457.
Jankowska-Sabat M., Zabytek nieruchomy a dziedzictwo architektoniczne. Uwagi w związku z ratyfikacją Konwencji o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2012, nr 3440, Przegląd Prawa i Administracji, t. LXXXVIII, s. 23–55.
Krasowski K., II Rzeczpospolita (1918–1939) [w:] J. Wiewiorowski (red.), Historia ustroju państwa, Poznań 2002.
Krawczyk J., Nazwać, żeby ocalić. Klasycy myśli konserwatorskiej wobec reliktów przeszłości, Toruń 2020.
Ministerstwo Sztuki i Kultury, Opieka nad zabytkami i ich konserwacja, Warszawa 1920.
Muczkowski J., Jak konserwować zabytki przeszłości?, Kraków 1904.
Muczkowski J., Ochrona zabytków, Kraków 1914.
Muczkowski J., Stan dzisiejszej nauki o konserwacyi zabytków [w:] Pamiętnik pierwszego zjazdu miłośników ojczystych zabytków w Krakowie w dniach 3 i 4 lipca 1911 roku, Kraków 1912.
Pruszyński J., Ochrona zabytków w Polsce. Geneza, organizacja, prawo, Warszawa 1989.
Pruszyński J., Ochrona zabytków w II Rzeczpospolitej – zagadnienia prawne [w:] Konserwator i zabytek, Warszawa 1991.
Pruszyński J., Organizacja ochrony zabytków w dwudziestoleciu międzywojennym, „Ochrona Zabytków” 1988, t. 41, nr 2, s. 75–85.
Szafrański W., Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków w kontekście obrotu dobrami kultury, przeciwdziałania zjawisku fałszerstw oraz analiza skutków wprowadzenia proponowanych regulacji, z uwzględnieniem możliwych systemowych rozwiązań prawnych w tym zakresie (druk senacki nr 948), https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/6931/plik/oe-471.pdf.
Szmygin B., Międzynarodowe teksty doktrynalne ochrony i konserwacji zabytków, Lublin–Warszawa 2023.
Szymaniec P., Polska myśl konserwatorska przełomu XIX I XX w. a rozwiązania dekretu rady regencyjnej z dnia 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury [w:] M. Różański (red.), Ochrona dóbr kultury w rozwoju historycznym, Olsztyn 2017.
Tomkowicz S., Stosunek muzeów sztuki do konserwacyi zabytków [w:] Pamiętnik pierwszego zjazdu miłośników ojczystych zabytków w Krakowie w dniach 3 i 4 lipca 1911 roku, Kraków 1912.
Winnicki Z.J., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917–1918), Wrocław 2017.
Zalasińska K., Prawna ochrona zabytków nieruchomych w Polsce, Warszawa 2010.
Zalasińska K., Zalecenia dotyczące wdrożenia prawodawstwa UNESCO do polskiego porządku prawnego, „Biuletyn Informacyjny PKN ICOMOS” 2013, nr 1, s. 221–306.
Zeidler K., Marcinkowska M. (red.), Dekret Rady Regencyjnej z 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury z komentarzem, czyli eseje o prawie ochrony dziedzictwa kultury, Gdańsk 2017.
License
Copyright (c) 2024 Damian Staniszewski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.