Keywords
indignitas
inheritance
Roman law
inheritance law
How to Cite
Number of views: 74
Number of downloads: 89
Abstract
The subject matter of the present article is an analysis of the causes of unworthiness of inheritance in Roman inheritance law. It presents the legal nature of indignitatis and puts forward the thesis that unworthiness of inheritance in Roman law did not always lead to the confiscation of the inherited property by the imperial treasury. Various cases of unworthiness of inheritance were analysed and they were grouped into seven sets of causes: causing the death of the testator; failing to avenge the testator's death; violating the testator's freedom to testate; contesting the will; showing disrespect to the deceased testator; violating the testamentary obligations, the law, or decency; and changing the will of the testator. The Roman indignitas was an instrument for correcting the inheritance law that appealed to justice. The origins of unworthiness were marked by ethical considerations. In classical law, the expansion of reasons for unworthiness of inheritance was motivated by fiscal considerations; in post-classical law, a partial return to axiological roots occurred. The catalogue of reasons for unworthiness was very broad, which allowed for a flexible response to injustice in inheritance law. It is the author's opinion that the experience of Roman law supports the establishment of a broad catalogue of reasons for unworthiness in modern civil law.
References
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1615). DOI: https://doi.org/10.62627/PPE.2023.039
Badian E., Quintus Caecilius Metellus Celer. Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/biography/Quintus-Caecilius-Metellus-Celer.
Berger A., Encyclopedic dictionary of Roman law, Philadelphia 1953. DOI: https://doi.org/10.2307/1005773
Cytowska M., Szelest H., Literatura rzymska: okres cesarstwa, Warszawa 1992.
Dernburg H., Pandekten, t. 3: Familien- und Erbrecht, Berlin 1901.
Dębiński A., Misztal-Konecka J., Wójcik M., Prawo rzymskie publiczne, Warszawa 2017.
Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, tłum. T. Kowalski, Warszawa 1998.
Giaro T., Rzymski zakaz nadużycia praw podmiotowych w świetle nowej jurysprudencji pojęciowej, „Zeszyty Prawnicze” 2006, nr 6/1, s. 279–300. DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2006.6.1.15
Goria F., Studi sul matrimonio dell’adultera nel diritto giustinianeo e bizantino, Torino 1975.
Grebieniow A., Tracce di patti successori nell’editto di Giustiniano ‘De Armeniorum successione’ del 535 [w:] I. Fargnoli (red.), Scripta extravagantia. Studi in ricordo di Ferdinando Zuccotti, Milano 2024, s. 425–440.
Guasco A., L’indegnità a succedere: tra bona ereptoria e „diritto di rappresentazione”, Napoli 2018.
Halbwachs V., § 33 Ehe und andere Formen der Lebensgemeinschaft [w:] U. Babusiaux, Ch. Baldus, W. Ernst, F. Meissel, J. Platschek, T. Rüfner (red.), Handbuch des Römischen Privatrechts, t. 1, Tübingen 2023, s. 827–857.
Håkanson L., Die quintilianischen Deklamationen in der neueren Forschung [w:] H. Temporini, W. Haase (red.), Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, cz. II, t. 32/4: Sprache und Literatur (Literatur der Julisch-Claudischen und der Flavischen Zeit [Forts.]), Berlin – New York 1986, s. 2272–2306. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110890785-004
Index interpolationum, t. 2, Weimar 1931, t. 3, Weimar 1935.
Jurewicz O. (na podstawie słownika Z. Węclewskiego), Słownik grecko-polski, t. 1: A–K, Warszawa 2000.
Kaser M., Das römische Privatrecht, t. 1: Das altrömische, das vorklassische und klassische Recht, München 1971.
Kaser M., Das römische Privatrecht, t. 2: Die nachklassischen Entwicklungen, München 1959.
Keller F.L. von, Institutionen. Grundriss und Ausführungen, Leipzig 1861.
Kulawiak-Cyrankowska J., Quasi indignitas w rzymskim prawie klasycznym, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2021, t. CXVIII, s. 25–44. DOI: https://doi.org/10.26485/SPE/2021/118/2
Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne: zarys wykładu, Warszawa 2021.
Lenel O., Palingenesia iuris civilis, t. 1, Lipsiae 1889.
Litewski W., Historia źródeł prawa rzymskiego, Warszawa – Kraków 1989.
Longchamps de Bérier F., Law of succession: Roman legal framework and comparative law perspective, Warszawa 2011.
Longchamps de Bérier F., The Historical Lawyer and the Goals of Legal Education, „Zbornik Pravnog fakulteta u Zagrebu” 2022, nr 72(3), s. 777–797. DOI: https://doi.org/10.3935/zpfz.72.3.01
Mackeldey F., Lehrbuch des heutigen Römischen Rechts, t. 2, Gießen 1842.
Mommsen Th., Krüger P. (red.), Corpus Iuris Civilis, Berolini 1893.
Mularski K., Kilka uwag o granicach prawa i dyskusji nad tymi granicami [w:] R. Szczepaniak (red.), Problemy pogranicza prawa cywilnego. Boundary problems of civil law, Warszawa 2022.
Palmirski T. (red.), Digesta Iustiniani = Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład, t. 5.1: Księgi 28–32, Kraków 2015.
Palmirski T. (red.), Digesta Iustiniani = Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład, t. 5.2: Księgi 33–36, Kraków 2015.
Plezia M. (red.), Słownik łacińsko-polski, t. 1: A–C, Warszawa 1959.
Pringsheim F., ‘Animus’ in Roman Law [w:] F. Pringsheim, Gesammelte Abhandlungen, t. 1, Heidelberg 1961, s. 300–338.
Rüfner T., § 52 Erbfähigkeit [w:] U. Babusiaux, Ch. Baldus, W. Ernst, F. Meissel, J. Platschek, T. Rüfner (red.), Handbuch des Römischen Privatrechts, t. 1, Tübingen 2023, s. 1280–1310.
Rüfner T., § 53 Testamentarische Erbfolge [w:] U. Babusiaux, Ch. Baldus, W. Ernst, F. Meissel, J. Platschek, T. Rüfner (red.), Handbuch des Römischen Privatrechts, t. 1, Tübingen 2023, s. 1311–1328.
Schiavo S., Sulla revocatio in servitutem dei liberti ingrati in alcuni rescritti tardoclassici, „Tesserae Iuris” 2022, nr III.2, s. 105–130.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2009.
Sorka K., Interpolacje „Digestów” justyniańskich. Rys historyczno-metodologiczny, „Forum Prawnicze” 2017, nr 5 (43), s. 54–68.
Vangerow K.A. von, Lehrbuch der Pandekten, t. 2, Marburg und Leipzig 1867.
Voci P., Diritto ereditario romano, t. 1, Milano 1967.
Wiewiorowski J., Niektóre ograniczenia swobody zawierania małżeństw w rzymskim prawie poklasycznym na przykładzie dowódców wojskowych w stopniu „dux”, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2002, t. 7, s. 25–43. DOI: https://doi.org/10.18778/7171-529-3.03
Windscheid B., Lehrbuch des Pandektenrechts, t. 3, Frankfurt am Main 1887.
Zabłocka M., Zmiany w ustawach małżeńskich Augusta za panowania dynastii julijsko-klaudyjskiej, „Prawo Kanoniczne” 1987, nr 1–2, s. 151–178. DOI: https://doi.org/10.21697/pk.1987.30.1-2.10
Zimmermann F., Zur Revision der Lehre von der Indignität, „Archiv für practische Rechtswissenschaf” 1880, nr 12, s. 355–390.
Zimmermann R., Compulsory Heirship in Roman Law [w:] K. Reid, M.J. de Waal, R. Zimmermann (red.), Exploring the Law of Succession: Studies National, Historical and Comparative, Edinburgh 2007, s. 27–48. DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748632909.003.0012
Zimmermann R., ‘Unworthiness’ in the Roman Law of Succession [w:] A. Burrows, D. Johnston, R. Zimmermann (red.), Judge and Jurist: Essays in Memory of Lord Rodger of Earlsferry, Oxford 2013, s. 325–344. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199677344.003.0028
License
Copyright (c) 2024 Kamil Gryczyński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.