Keywords
nature conservation
fisheries
water resources
legal history
fish protection
How to Cite
Number of views: 144
Number of downloads: 71
Abstract
The article aims to analyse the 1882 Galician fishing legislation in terms of its significance for the development of legal nature conservation in Polish territories. The thesis asserts that these regulations, initially focused on enhancing fisheries, introduced innovative measures for the protection of aquatic resources and fish species, marking an important phase in the evolution of Polish nature conservation law. The paper examines the scope of legal provisions on fish stock protection, principles of ecosystem exploitation, and protective measures such as closed seasons and fishing method restrictions. The study applies dogmatic-legal and historical methods to determine the normative and socio-economic significance of these provisions. The analysis demonstrates that Galician legislation laid the groundwork for sustainable management of natural resources and influenced subsequent Polish legal solutions in nature conservation.
References
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992).
Konwencja berneńska – konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz siedlisk przyrodniczych (Dz.U. 1996 r. Nr 58, poz. 263).
Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) (Dz.U. L 75 z 19.3.2015).
Rozporządzenie z dnia 28 czerwca 1882 r. przeprowadzające ustawę krajową dla Galicji z dnia 19 listopada1882 r. dotyczącą niektórych środków ku podniesieniu rybactwa na wodach śródkrajowych (Dz.U. Kraj. z 1883 r., Nr 58).
Ustawa państwowa z dnia 16 czerwca 1872 r. o stanowisku urzędowem służby nadzorczej, ustanowionej do czuwania nad niektóremi gałęziami kultury krajowej (Dz. Ust. P. Nr 84).
Ustawa z dnia 21 grudnia 1874 r. dotycząca ochrony zwierząt pożytecznych dla uprawy ziemi (Dz.U. Kraj. z 1875 r., część III, Nr 101).
Ustawa z dnia 14 marca 1875 r. galicyjska krajowa ustawa wodna (Dz.U. Kraj. z 1875 r., Nr 38).
Ustawa z dnia 19 listopada 1882 r. o niektórych środkach ku podniesieniu rybactwa na wodach śródkrajowych (Dz.U. Kraj. z 1883 r., Nr 57).
Ustawa z dnia 31 października 1887 r. o rybołówstwie (Dz.U. Kraj. z 1890 r., Nr 37).
Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 883).
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1580).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 54).
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. z 2024, poz. 1478).
Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1087, 1089, 1473).
Babicz J., Grębecka W., Wójcik Z., Studia z dziejów ochrony przyrody w Polsce, Wrocław 1985.
Bek D., Ochrona kozic i świstaków w Tatrach, „Przegląd Zakopiański” 1899, nr 11, s. 1–3.
Boć J., Nowacki K., Samborska-Boć E., Ochrona środowiska, Wrocław 2002.
Brzeziński W., Ochrona prawna biologicznego środowiska człowieka, Warszawa 1971.
Ciechanowicz-McLean J., Polskie prawo ochrony przyrody, Warszawa 2006.
Dziadzio A., Austria wobec Galicji i Czech w dobie przemian ustrojowych monarchii habsburskiej (1861–1871), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1998, t. 50, z. 1, s. 83–115.
Dziadzio A., Monarchia konstytucyjna w Austrii 1867–1914. Władza – obywatele – prawo, Kraków 2002.
Fiszer Z., Rybactwo na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie w roku 1894, Lwów 1896.
Franaszek P., Rozwój gospodarczy Galicji na przełomie wieków XIX i XX [w:] Polacy i świat, kultura i zmiana. Studia historyczne i antropologiczne ofiarowane Profesor Halinie Florkowskiej-Frančić, zebrali J. Lencznarowicz, J. Pezda, A.A. Zięba, Kraków 2016.
Fras Z., Galicja, Wrocław 2003.
Freiherr von Anders J., Das Jagd- und Fischereirecht: ein civilistischer Beitrag zur Theorie der ausschließlichen Aneignungsrechte des österreichischen Rechtes mit besonderer Beziehung auf das deutsche Recht, Innsbruck 1884.
Freiherr von Rinaldini A., Einige Bemerkungen über die juristische Natur des Fischereirechts, „Mitteilungen” 1888, r. VIII, nr 26, s. 2–15.
Gottwald K. Z., Najstarsze ustawy ochronne w dawnej Polsce, „Ochrona Przyrody. Organ Państwowej Komisji Ochrony Przyrody” 1922, r. 3, s. 16–17.
Grodziski S., Sejm Krajowy Galicyjski 1861–1914, Warszawa 1993.
Gruszecki K., Rybactwo śródlądowe. Komentarz, Warszawa 2020.
Gruszecki K., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Kraków 2005.
Grzybowski K., Galicja 1848–1914. Historia ustroju politycznego na tle historii ustroju Austrii, Kraków–Wrocław–Warszawa 1959.
Gustawicz B., Maksymilian Siła Nowicki. 9 października 1826 – 30 października 1890, „Opiekun Zwierząt Domowych i Pożytecznych” 1890, nr 10, s. 153–160.
Jegierek J., Handbuch enthaltend die Gesetze, dann Erkenntnisse und Erlässe der obersten Instanzen und des k.k. Verwaltungsgerichtshofes betreffen die Jagdbarkeit den hierauf Bezug habenden Vogelfang, das Jagdaufsichtspersonale, die Wildschäden und Process- (Commissionsund Vertretungs-) Kosten dann das Fischereirecht in Österreich, Wien 1885.
Kallas M., Historia ustroju Polski, Warszawa 2005.
Kieniewicz S ., Galicja w dobie autonomicznej, Wrocław 1952.
Kłodnicki Z., Tradycyjne rybołówstwo śródlądowe w Polsce, Wrocław 1992.
Korzeniowski P., Zasady prawne ochrony środowiska, Łódź 2010. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-470-9
Krafft C., Die neuesten Erhebungen über die Zustände der Fischerei in den im Reichsrathe vertretenen Königreichen und Ländern und an den oesterreichisch-ungarischen Meeresküsten, Wien 1874.
Lipiński A., Prawne podstawy ochrony środowiska, Warszawa 2000.
Listy ze Sejmu (Projekt rządowy o rybołówstwie. Wniosek p. Tyszkowskiego), „Przegląd Sądowy i Administracyjny” 1880, nr 28, s. 229–230.
Malec D., Malec J., Początki polskiego ustawodawstwa ochrony przyrody. Wybrane zagadnienia [w:] I. Skrzydło-Niżnik (red.), Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Prof. zw. dra hab. Józefa Filipka, Kraków 2001.
Małecki M., Wydział Krajowy Sejmu Galicyjskiego. Geneza, struktura i zakres kompetencji, następstwo prawne, Kraków 2014.
Nowicki M., O stanie stosunków rybackich i prawnych w Galicyi, Kraków 1885.
Nowicki M., Ochrona rybom, odbitka z „Łowca”, Lwów 1880.
Nowicki M., Ryby i wody Galicji pod względem rybactwa krajowego, Kraków 1880.
Peyrer C., Fischereibetrieb und Fischereirecht in Österreich, Wien 1874.
Pijaj S., Między polskim patriotyzmem a habsburskim lojalizmem. Polacy wobec przemian ustrojowych monarchii habsburskiej (1866–1871), Kraków 2003.
Płaza S., Starostwa galicyjskie 1868–1918, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1982, z. 97, s. 168–200.
Radecki W., Prawna ochrona przyrody a Natura 2000, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, Warszawa 2014.
Radecki W., Prawo o rybactwie śródlądowym. Komentarz, Wrocław 1994.
Radecki W., Zarys dziejów prawnej ochrony przyrody i środowiska w Polsce, Kraków 1990.
Radecki W., Danecka D., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Warszawa 2018.
Rozwadowski J., Pamiętnik 25-letniej działalności Krajowego Towarzystwa Rybackiego w Krakowie, „Okólnik Rybacki” 1904, nr 72, s. 213–254.
Sommer J. (red.), Prawne formy ochrony przyrody, Warszawa 1990.
Starzyński S., Kodeks Prawa Politycznego, czyli austriackie ustawy konstytucyjne 1848–1903, Lwów 1903.
Stenograficzne sprawozdania z piątej sesyi czwartego periodu galicyjskiego Sejmu Krajowego, Królestwa Galicji i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem w roku 1882, 13 posiedzenie z dnia 27 września 1882.
Symonides E., Ochrona przyrody, Warszawa 2014.
Szafer W. (red.), Ochrona przyrody i jej zasobów, t. I, Kraków 1965.
Szafer W., Z dziejów ochrony przyrody [w:] W. Szafer (red.), Skarby przyrody i ich ochrona: wiadomości z dziedziny ochrony przyrody, Warszawa 1932.
Witkowski W., Historia administracji w Polsce. 1764–1989, Warszawa 2007.
Wittmack L., Beitrage zur Fischerei des Deutschen Reichs sowie eines Theiles von Oesterreich-Ungarn und der Schweiz, Berlin 1875.
Wodziczko A., Na straży przyrody, Kraków 1948.
Wodziczko A., Ochrona przyrody jako nauka i jej potrzeby, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 1946, nr 1–2, s. 8–15.
Wodziczko A., Z dziejów ochrony przyrody [w:] W. Szafer (red.), Skarby przyrody i ich ochrona: wiadomości z dziedziny ochrony przyrody, Warszawa 1932.
Zając E., Prawo rybackie w Małopolsce, „Gazeta Administracji i Policji Państwowej” 1928, nr 11, s. 966–972.
Zamorski K., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Ludność Galicji w latach 1857–1910, Kraków–Warszawa 1989.
License
Copyright (c) 2025 Michał Makuch
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.