Abstract
This article uses the biographical method to analyse a vital part of the Court of Appeals in Szczecin’s history, which existed from 1949–1951. An extensive archival investigation allows the reconstruction of the fate of lawyers who, after the Second World War – which was particularly tragic for this group, built a new justice system in the newly acquired territories. These biographies are treated holistically, presenting the entire professional journey and the complicated fate of individuals superimposed on the meanderings of a great history. In addition to this obvious context, the research presented addresses an issue rarely found in the literature – ideological influences on the general judiciary during Stalinism.
References
Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 listopada 1932 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 102, poz. 863).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 czerwca 1949 r. o utworzeniu Sądów Apelacyjnych w Białymstoku, Gdańsku, Kielcach, Łodzi, Olsztynie, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu oraz ustaleniu okręgów Sądów Apelacyjnych (Dz.U. Nr 36, poz. 270).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 12, poz. 93).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1949 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz.U. Nr 32, poz. 238).
Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 347).
Archiwum Akt Nowych w Warszawie.
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy.
Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim.
Archiwum Państwowe w Płocku.
Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Archiwum Sądu Najwyższego w Warszawie.
Archiwum Sądu Okręgowego w Szczecinie.
Archiwum Sądu Okręgowego w Poznaniu.
Archiwum Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Fengler B., Gut P., Sąd Apelacyjny w Szczecinie, Szczecin 2015.
Fiedorczyk P., Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Studium historycznoprawne, Białystok 2002.
Jakubowski G., Sądownictwo powszechne w Polsce w latach 1944–1950, Warszawa 2002.
Kaźmierczak A., Słuchacze Szkoły Prawniczej Ministerstwa Sprawiedliwości w Szczecinie skierowani na obycie aplikacji sądowej w okręgu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie. Na podstawie akt osobowych aplikantów Sądu Apelacyjnego i Sądu Wojewódzkiego w Szczecinie, „Przegląd Zachodniopomorski” 2017, nr 1, s. 125-155. DOI: https://doi.org/10.18276/pz.2017.1-05
Kopczyńska I., Towarzystwo Tomasza Zana w Wielkopolsce w latach 1920–1939 (praca doktorska), Poznań 2019, https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/53af3a6a-1e2e-478e-bffe-b8af046d21ea/content.
Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2013.
Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
Łyczywek R., Aleksander Koliński 1905–1976. Wybitny prawnik [w:] M. Czarniecki (red.), Ku Słońcu 125. Księga z miasta umarłych, Szczecin 1987, s. 163–168.
Machnikowska A., Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1950, Gdańsk 2008.
Madera A., Przekształcenia wymiaru sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–2020, Warszawa 2020.
Niewiński K., Obsada stanowisk w sądach powszechnych w Polsce po II wojnie światowej, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2019, t. 22, s. 299–316.
Olszewski H., Kilka uwag o prawniczych studiach II stopnia w latach 1952–1954, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2017, nr 3780, s. 37–51. DOI: https://doi.org/10.19195/2300-7249.39.2.3
Paciorkowski S., Sądownictwo w Pleszewie w świetle akt wizytacyjnych (1920–1938), „Rocznik Pleszewski” 2012, s. 223–242.
Płotek M., Przyczynek do powstania sądów apelacji olsztyńskiej 1945–1947, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2014, nr 1, s. 89–112.
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012.
Ptaszyński R., Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946–1954, Szczecin 2010.
Romanowska E., Przekształcenia w powszechnym wymiarze sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1956, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, t. 68, z. 2, s. 33–62. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2016.69.2.04
Różycki R., Szkoła Prawnicza Ministerstwa Sprawiedliwości w Szczecinie, „In gremio” 2006, nr 7/8, s. 24–25.
Rzepliński A., Sądownictwo w Polsce Ludowej. Między dyspozycyjnością a niezawisłością, Warszawa 1989.
Siemaszko K., Sądownictwo powszechne na Ziemi Lubuskiej w pierwszych latach po II wojnie światowej. Stan badań, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2024, t. 76, z. 1, s. 215–226. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2024.1.8
Siemaszko K., Trudne początki. Organizacja Sądu Okręgowego w Zielonej Górze w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, t. 68, z. 2, s. 183–198. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2016.69.2.11
Siemaszko K., Wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych na tzw. Ziemiach Odzyskanych w świetle orzecznictwa sądów okręgowych w Zielonej Górze i Głogowie z siedzibą w Nowej Soli w latach 1945–1950, Bydgoszcz 2022.
Szabo M., 5 VII – moje skojarzenia, „In gremio” 2011, nr 4, s. 20–22.
Szafraniec T., Organizacja sądownictwa powszechnego na Ziemi Lubuskiej w latach 1945–1975, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2019, t. 26, s. 213–253.
Szafraniec T., Zarys dziejów sądownictwa powszechnego w Gorzowie Wielkopolskim w latach 1945–2020, „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2021, t. 28, s. 137–197.
Szpoper D., Franciszek Bar – pierwszy prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: szkic do historii wymiaru sprawiedliwości w Polsce po 1945 r., „Studia Prawnoustrojowe” 2014, nr 26, s. 291–306.
Szpoper D., Polskie sądownictwo apelacyjne na Pomorzu w latach 1919–2015, Gdańsk–Olsztyn 2015.
Terlecki R., Kraków [w:] K. Rokicki, S. Stępień (red.), Oblicza marca 1968, Warszawa 2004.
Tomaszewski P., Polskie korporacje akademickie w latach 1918–1939. Struktury, myśl polityczna, działalność, Toruń 2011.
Żukowski M., S. Ritterman [w:] Redzik A. (red.), Słownik biograficzny adwokatów polskich, t. III, z. 1, Warszawa 2018.
Żukowski M., Wymiar sprawiedliwości na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1957 i jego rola w zwalczaniu opozycji, Koszalin 2002.
License
Copyright (c) 2025 Radosław Ptaszyński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.